Büyücü’de, insanlığın karşı karşıya bulunduğu tehdit, Batı kültürünün duvarları arasına olduğu kadar insanın kendi bilincinin duvarları arasına da gizlenmiştir.
Büyücü
Yazar: John Fowles
Çevirmen: Meram Arvas
Yayınevi: Ayrıntı Yayınları
Sayfa Sayısı: 672
Çağının yarı entelektüel bunalımlarını geçirmekte olan, Oxford mezunu Nicholas Urfe, İngiltere’nin kasvetinden ve aşktan kaçmak için ücra bir Yunan adasına İngilizce öğretmeni olarak gider. Tek başına sıkıntılı günler geçirdiği, şair olma hayallerinin de suya düştüğü bir sırada, gizemli milyoner Conchis ile tanışır… Büyücü insan zihninin labirentlerinde dolaşan metafizik bir eğlence trenidir adeta. Bu labirentlerde gerçeklikle sanrı arasındaki gri bölge kahramanımızca ihlal edilir. Birbiri ardına gelişen ürkütücü olayların, aşk ve ihanetin sonucunda Urfe başta kendi akıl sağlığı olmak üzere her şeyden şüphelenir bir duruma gelir.
Mitolojik öğelere ve Shakespeare’in ünlü oyunu Fırtına’ya çeşitli göndermelerin yapıldığı hikâyede John Fowles, savaşın acımasızlığını, bir Akdeniz adasının dinginliğini, insan zihninin karmaşık yapısını, kadın-erkek ilişkisinin doğasını, Tanrı ve özgürlük kavramlarını ustaca anlatımıyla irdeliyor. Gerçek özgürlüğün ancak kendini tanımakla mümkün olabileceği savından yola çıkılarak hayallerle gerçek deneyimler arasındaki ilişkiler, Fowles’un Prospero’su Conchis tarafından bir dizi yanılsama, maske ve gösteriyle çarpıcı bir biçimde sahneye konuyor.
Büyücü’de, insanlığın karşı karşıya bulunduğu tehdit, Batı kültürünün duvarları arasına olduğu kadar insanın kendi bilincinin duvarları arasına da gizlenmiştir. Urfe gibi, içinde doğdukları kültürün sosyal yapılarınca dayatılan davranış kalıplarından uzak durma özgürlüğüne sahip olduklarını keşfeden bireylerin çabalarıyla varılabilecek yeni bir bilinç düzeyine yolculuktur bu.
Random House’un 20. yüzyılda İngiliz dilinde yazılmış en iyi yüz yapıt listesinde yer alan Büyücü, kişisel özgürlüğe ulaşmanın ve insanın kendini keşfetmesinin zorluklarına dair bir edebiyat şöleni…
“Ancak Marquis de Sade, Arthur Edward Waite, Sir James Frazer, Gurdjieff, Madam Blavatski, C. G. Jung, Aleister Crowlley ve Franz Kafka’dan oluşan bir ekibin tasarlayabileceği, ihtişamlı bir gerilimle örülmüş bir muammanın romanı.”
Financial Times
Fil
Yazar: Raymond Carver
Çevirmen: Ayça Sabuncuoğlu
Yayınevi: Can Yayınları
Sayfa Sayısı: 128
Kollarını boynuma dolayıp bana sarılıyor ve başını omzuma yaslıyor. Ama mesele şu: Az önce ona söylediklerim, bütün gün ara ara düşündüklerim, şey, bir tür görünmez çizgiyi aşmışım gibi hissediyorum. Hiç gelmek zorunda kalmayacağımı sandığım bir yere gelmişim gibi hissediyorum. Ve buraya nasıl geldiğimi bilmiyorum. Garip bir yer. Kısa, zararsız bir rüyanın, sonra da sabah erkenden yapılan uykulu bir konuşmanın beni ölüm ve yok oluş düşüncelerine sürüklediği bir yer.
Yaşamın acı yüzüyle bu kadar erken tanışmasaydı, kuşkusuz yine yazar olurdu ama hiçbir zaman okurları tarafından böyle sahiplenilmezdi Raymond Carver. Gençlerin haytalık yapıp havai aşklar kovaladığı yaşlarda o evli ve iki çocuk babasıydı. Hayatı öğrenmenin yolu, bulduğu her işte çalışmaktı. Benzincide çalıştı, hademelik, garsonluk yaptı. Yaşananlar, kâğıda döküldüğünde bazen Çehov tadındaydı, bazen Kafka… İnsanların yaşamlarında barınan, gizlenen öyküleri, yalın, gerçekçi, acıtan şiirsel bir dille yansıttı. Yenilenler içkiye sığınırken, kısa öykü türünü yeniden var eden Carver, her başarısında içti, çok içti, ölümüne içti…
Raymond Carver’ın son dönem öykülerini içeren Fil, yazarın en önemli eserlerinden biri olarak görülüyor.
Günlerin Köpüğü
Yazar: Boris Vian
Çevirmen: Elif Ertan
Yayınevi: E Yayınları
Sayfa Sayısı: 256
“Yaşamda önemli olan, her şey için bir yargıya varabilmektedir. Sonunda kitleler bireyler haklı çıkar. Yaşam kurallarının sayısını azaltmak gerekir, yaşamı sürdürmek için onları izlememize ihtiyaçları yoktur. Aslolan iki şey vardır: güzel kızlarla aşk, ve New Orleans’ın ya da Duke Ellington’un müziği, ikisi de aynı şey. Geri kalan yok olmalı, çünkü geri kalan çirkindir, ileride gelecek olan sayfalar tüm gücünü tamamen gerçek bir öyküden almıştır., çünkü başından sonuna kadar ben hayal ettim.
Kara Prens
Yazar: Iris Murdoch
Çevirmen: Aysun Babacan
Yayınevi: Ayrıntı Yayınları
Sayfa Sayısı: 410
Yirminci yüzyıl romanının en önemli temsilcilerinden biri olan Iris Murdoch, Kara Prens’te modern bireyin yaşadığı kimi temel sorunları dramatik bir kurguyla sorguluyor. Bir aşk öyküsünün karmaşık örgüsü içinde, sanatın ve aşkın doğasını önyargılardan arınmış, gözüpek bir bakış açısıyla irdeliyor yazar. Yaşam-sanat, aşk-özgürlük eksenleri boyunca, değişik karakterlerin yaşadığı karmaşık ruhsal çatışmalar yer yer ironik bir dille, yer yer de entelektüel bir içerikle yansıtılıyor.
Romanın kahramanı ve anlatıcısı olan Bradley Pearson yaşını başını almış bir yazardır. Yalnız yaşamaktadır; ama eski karısı, kayınbiraderi, kendinden daha genç bir yazar olan Arnold Baffin ve onun huzursuz karısı tarafından kuşatılmıştır; birtakım genç kızlarla girdiği yıpratıcı ilişkiler de bir çember gibi sıkmaya başlamıştır kendisini. Bradley her şeyden kaçmaya çabalar.
Yazarlık yaşamı içinde gerçeği ve sağduyuyu ararken, aşk yoluyla kurtarıcı bir bunalım yaratmanın da peşindedir. Başarısızlığı ve bu başarısızlığın yol açtığı sorunlar yaşamına trajik bir boyut getirir. Şöyle seslenir romanın bir yerinde okura: Yaşamın sanata benzemediğini gösteren şeylerden biri de aziz dostum, sanattaki karakterlerde tecavüz edilemez bir vakar olması.
Oysa yaşamdaki karakterlerin böyle bir özelliği yok. Ama yaşam, acıklı ve sürekli bir biçimde sanatın bu özelliğine de öykünür; tıpkı diğer özelliklerine öykündüğü gibi. Umutsuzluğun büyüleyici bir öyküsü Kara Prens.
Yazarın platonik aşk kavramını, psikolojiyi ve dolaylı olarak dini sorguladığı yapıtın kurgusu, arka arkaya gelen beklenmedik olaylarla okuyucuya sürprizler sunuyor. Düşündürürken sürükleyen bir yapıt Kara Prens.
Kendisiyle yüzleşmekten korkmayanlar için…
Düşünce Balonları
Yazar: David Lodge
Çevirmen: Meram Erdoğan
Yayınevi: Ayrıntı Yayınları
Sayfa Sayısı: 320
Düşünce Balonları, Lodge’un ilişkilerimizde oynadığımız oyunları keşfe giriştiği bir sosyal komedi… Bu komedinin anti – kahramanı da son derece parlak bir akademisyen. Bir üniversitenin bilişsel bilim alanında çalışmalar yapan prestijli bilim merkezinin yöneticisi ve “bilimsel araştırmaların son noktası” olan yapay zeka ve insan bilinciyle ilgili araştırmalar konusunda aranan bir uzman. Aynı zamanda iflah olmaz bir zampara.
Para
Yazar: Martin Amis
Çevirmen: Murat Karlıdağ
Yayınevi: Pegasus
Sayfa Sayısı: 456
Time dergisinin son yüzyılın en iyi romanları listesine dâhil ettiği Para, usta yazar Martin Amis’in belki de en provokatif romanı. Daha doğrusu hem bir roman hem de kafa karıştıran, sarsıcı, sembolik bir intihar mektubu. Modern dünyayı kasıp kavuran para hırsının, alkol, uyuşturucu, porno ve fast food bağımlılığının vahşi öyküsü. Bu kitlesel felaketin antikahramanı John Self ise aslında biziz. Hepimiz en az onun kadar kötüyüz. İyilik ve umut lakırtılarıyla kendinizi oyalamak istiyorsanız bu kitap size göre değil. Para, hakikatin karanlık ve ürkütücü olduğunu kabul etmeye hazır olanlar için yazıldı.
“Martin Amis’in ilk kez 1985 yılında yayımlanan karanlık romanı Para, zor elde edilen ve kısa süreli hazlar yaşatan dünyevi zevklerin kapısını aralıyor. Karşınızda hırs çağı olan 21. yüzyıla adanmış, tüm acımasızlığıyla hayattan daha gerçek bir roman duruyor.”
The New York Times
Niteliksiz Adam
Yazar: Robert Musil
Çevirmen: Ahmet Cemal
Yayınevi: Yapı Kredi Yayınları
Sayfa Sayısı: 552
Avusturyalı yazar Robert Musil’in (1880 – 1942) Niteliksiz Adam başlıklı dev romanı, günümüzde modernizmin roman alanındaki birkaç başyapıtından biri sayılmaktadır.
Kafka, Joyce ve Harmann Broch’la birlikte yirminci yüzyıl romanının kurucuları arasında yer alan Musil, 1921 yılından başlayarak ölünceye kadar Niteliksiz Adam üzerinde çalıştı. Romanın ilk iki kitabı 1930’da, üçüncü kitabı ise 1933’te yayımlandı. Tamamlanmadan kalan dördüncü ve son bölümün yayımlanması ise ancak aradan neredeyse yirmi yıla yakın bir süre geçtikten sonra gerçekleşebildi.
Niteliksiz Adam, gerçek anlamda bir çağ ve geçiş dönemi romanıdır. Yazar tarafından “İmpkralya” diye adlandırılan, gerçekte 19. yüzyılın sonunda ve 20. yüzyılın başında artık çöküş sürecine girmiş olan Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nu simgeleyen bir ülkede Musil, modernizm sürecindeki bir toplumun ve bireyin tüm çalkantılarını sergilemeyi amaçlar.
Bu çalkantılar, romanın başkişisi, yani “niteliksiz adam” olan Ulrich’in kimliği aracılığıyla sergilenir. Ulrich, bir ayağıyla eski’de, öteki ayağıyla yeni’de durmaktadır. Bütün sorun, onun bu geçiş konumunun doğal sonucu olan çelişkilerin üstesinden gelip gelemeyeceği sorusunda odaklanır.
Bu roman üzerine çok önemli bir inceleme kaleme alan Virgil Newmoianu’ya göre Niteliksiz Adam, dikkatli bir okura yalnızca bir geçiş dönemini değil, fakat yakın geleceği de çok çarpıcı biçimde sergileyen başyapıtlardan biridir.
Yanardağın Altında
Yazar: Malcolm Lowry
Çevirmen: Sinan Fişek
Yayınevi: Can Yayınları
Sayfa Sayısı: 464
1957 yılında kırk sekiz yaşındayken intihar eden ünlü İngiliz romancı Malcolm Lowry, kısa süren yaşamının tümünü ölüme varacak bir yarış gibi yaşadı. Sıkıntılarından, birbirine eklenen alkol ve delilik nöbetlerinden kaçarcasına dünyanın pek çok köşesine gitti. Yaşam öyküsünü kaleme alan Douglas Day’e göre Lowry alkolik olduğu için delirmedi, deli olduğu için alkole sığındı.
Lowry’nin 1936-1944 yılları arasında damıta damıta yazdığı Yanardağın Altında, 20. yüzyılın en önemli romanlarından biri. Lowry’nin Melville, Conrad ve Fitzgerald gibi ölümsüz yaratıcılar arasına girmesini sağlayan Yanardağın Altında için Fransız yayımcı Martin Nadeau şunu söylüyor: “Yanardağın Altında, dünyayı peşinden gidenler ve diğerleri diye ikiye ayıran bir ‘kült roman’dır.”
Büyülü Dağ
Yazar: Thomas Mann
Çevirmen: İris Kantemir
Yayınevi: Can Yayınları
Sayfa Sayısı: 888
Thomas Mann, kişisel deneyimlerinden yola çıkarak yazdığı, “zaman” ve “psikanaliz” üzerine denemelerin de yer yer kendini gösterdiği Büyülü Dağ’ın yayınlanmasından sonra 1929 Nobel Edebiyat Ödülü’ne değer görüldü.
Hamburg’lu genç gemi mühendisi Hans Castorp, üç haftalığına kuzenini ziyarete gittiği bir İsviçre sanatoryumunda, kendisinin de tedaviye ihtiyacı olduğunu öğrenerek yedi yıl kalır. Bu süre içinde doktorlar ve hastalar dünyasını, Batı felsefesinin iki kutbunu, platonik bir aşk serüveninin sarhoşluğu içinde ve yaşayarak tanır. Sanatoryumda kaldığı süre içinde hastalık ve ölüm gibi deneyimlerin ötesinde hayatın mucizesini kavrayan Castorp’un yalın ruhu bir değişim geçirir.
Thomas Mann, roman sanatının bütün incelikleriyle yarattığı, ironik bir üslupla sunduğu bu yapıtında, zaman, karşıt kültürler, aşk, hastalık, ölüm gibi evrensel temaları işliyor. Birinci Dünya Savaşı öncesinde çağın dünya sorunlarını, bir uygarlığın çöküşünü inceleyen, burjuva geleneğini ve ahlakını yer yer sertçe, ironik bir dille eleştiren Büyülü Dağ, çağa tutulan bir ayna.
Deniz Deniz
Yazar: Iris Murdoch
Çevirmen: Nuray Önoğlu
Yayınevi: Ayrıntı Yayınları
Sayfa Sayısı: 512
Deniz Deniz’in ana karakteri Charles Arrowby, günün birinde deniz kıyısında bir evde inzivaya çekilmeye karar vermiş, yaşlanmakta olan ünlü bir tiyatrocudur. Prospero Sendromu denen bir dertten mustariptir: Bir aktör olarak ilgi uyandıran bir karakterdir; yalnızca seyirci açısından değil, meslektaşları açısından da. Artık, diye düşünür Arrowby, güçlerine teslim olmanın; inzivada kâmilce, doğayla uyum içinde yaşamanın, yüzerek ve yürüyerek, basit ama eksantrik yemekler hazırlayarak, hayat ve geçmiş üzerine düşünerek bir günlük/anı/roman yazmanın (yazdıklarının ne olacağına bir türlü karar veremez) sırasıdır. Kalkıştığı işi değerlendirirken utangaçça edebi ve teatraldir:
Fakat hayatımın asıl olayları geçmişte kaldı ve “sükûnet içinde hatırlamak” dışında yapacak bir şey yok artık. Egoizmle geçmiş bir hayattan pişmanlık duymak mı? Tam olarak öyle değil ama onun gibi bir şey. Elbette tiyatronun hanımları ve beylerine asla böyle söylemedim; gülmekten ölürlerdi.
“(…) Deniz Deniz, bizi başlıca ifritlerimizle yüzleştiren çok güzel, karmaşık ve ironik bir roman: Korku, kıskançlık, kibir, haset, yanlış kişiye duyulan aşkın acısı ve hayhuyu; ister savaş alanında olsun ister evimizin mahremiyeti içinde, şiddet kullanma içgüdüsü. Böyle bir eserde tek bir izleği çekip çıkarmaya olanak yoktur…”
John Burnside
Aç Yol
Yazar: Ben Okri
Çevirmen: Berrin Karayazıcı Aksın
Yayınevi: İmge Kitabevi
Sayfa Sayısı: 576
Bir peri çocuktur Azaro, peri dostlarının pastoral dünyasına dönmeden önce kısa bir süre bu dünyada yaşamak için doğan. Ama yaşayanların dünyasında kalmayı seçer o.
Aç Yol, İnsanı büyüleyecek denli lirik ve özgün bir anlatıma sahiptir. Roman, Azaro’nun hayal dünyası içinde art arda sıralanan imgelerle epik bir destan havasında akıp gider. Ben Okri Aç Yol sayesinde tüm eleştirmenlerin de dediği gibi bugüne kadar eşi benzeri yazılmamış bir başyapıt kazandırmıştır dünya edebiyatına. Azaro’nun hayal, hareket, heyecan, umut ve süprizlerle dolu, zengin ve kışkırtıcı bir dünyası vardır.
Bu dünya aynı zamanda Nijerya’yı ve oradaki yoksulluğu, ezilmişliği ve bunların evrensel boyutlarını şiirsel ve son derece dokunaklı bir dille aktarır bize. Küçük Azaro gelmiş geçmiş roman kahramanlarının en sevimlisi ve bir o kadar da duyarlısıdır. İmgeler hayal-gerçek karşıtlığı içinde tüm masumiyetiyle bir çocuğun bakış açısını yansıtırken öykü, insani ve siyasi çağrışımların ötesine taşar ve bizi harika bir anlatım ve olay örgüsünün içine çekiverir.
“Savaş sonrası romanlarının en iyilerinden biri.”
The Times
Köpek Kalbi
Yazar: Bulgakov Mikhail Afanasevich
Çevirmen: Uğur Büke
Yayınevi: Can Yayınları
Sayfa Sayısı: 136
“Bilin ki korkunç olan, artık onda köpek değil, insan kalbi olmasıdır. Hem de doğada bulunan en berbatından!”
Şarik, bir sokak köpeğidir. Bir gün yaralanınca onu bulan cerrah evine götürür ve iyileştirir. Ancak ameliyat ederken ona bir insanın hipofiz bezini ve bir erkeğin testislerini de nakleder. Bu deneyin sonucunda Şarik yavaş yavaş insanlaşmaya başlar. Hatta zaman içerisinde Sovyet devletinde iş bile bulur, ideal sosyalist bir vatandaşa dönüşür.
Bu komik ve grotesk Frankenstein öyküsü Bolşevizmi ve Sovyet toplumunu eleştirdiği gibi, insanın temeldeki bencilliğini de gözler önüne seriyor. Bulgakov’un 1925’te yazdığı ancak 1987’ye kadar Rusçada yayımlanamayan romanı Köpek Kalbi, yazarın hiciv ve kara mizah yeteneğini en iyi şekilde gösterdiği eserlerinden biri.
Bir Avuç Toz
Yazar: Evelyn Waugh
Çevirmen: Roza Hakmen
Yayınevi: Everest Yayınları
Sayfa Sayısı: 290
Lady Brenda Last, yedi yıldır evli olduğu Tony Last’ten ve aile yadigârı malikânelerindeki günlük hayattan bunalmıştır. Tekdüze yaşantısına Londra sosyetesine katılmakla teselli bulan Brenda, zamanla ailesine sırt çevirip yapmacık bir gençle, John Beaver’la kaçamak yapar. Karısının sadakatsizliğinden başka büyük sarsıntılar da yaşayan Tony Last, her şeyi ardında bırakma kararı alarak uzun, zorlu bir yolculuğa çıkar. Ancak gün geçtikçe kılavuzunu büsbütün kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya kalacaktır.
Frank Kermode, Alexander Woollcott gibi önde gelen eleştirmenlerce yüzyılın en önemli romanları arasında gösterilen, Time dergisinin belirlediği “Yüzyılın İngilizcedeki En İyi Yüz Romanı” listesine dâhil edilen Bir Avuç Toz, benzersiz üslubuyla trajedi, komedi ve taşlamanın harmanlandığı bir roman. Yabancılaşmış bir neslin sorunlarını irdeleyen Evelyn Waugh, toplumu ve tek tek bireyleri bir arada tutan bağların çözülmesiyle gelen üstü örtülü barbarlığı, sakınmasız bir gözle betimliyor.
“İncelikli tarzıyla bir taşlama başyapıtı bu roman. Komik de… Harikulade bir kitap.”
John BanvIlle, Guardian
“20. yüzyılın en ürpertici, en amansız, en iyi romanlarından biri.”
Nicholas Lezard, Guardian
Ficciones Hayaller ve Hikayeler
Yazar: Jorge Luis Borges
Çevirmen: Tomris Uyar , Fatih Özgüven
Yayınevi: İletişim Yayıncılık
Sayfa Sayısı: 203
Borges okumaya başlamak için en iyi eser olarak kabul edilen Ficciones, yazarın en sevilen kısa hikâye derlemelerinden biridir.
Borges’in en verimli döneminde yazdığı hikâyelerden oluşan Ficciones’te gerçeküstü ve büyülü âlemler gizlidir. Sınırsızlık ve sarmal düzenler teması üzerine kurulu bu metinlerde, yazar okurunu Cervantes’ten Baudelaire’e, James Joyce’tan Louis-Ferdinand Céline’e uzanan bir yelpazede edebiyat tarihi gezintisine çıkarır. Her biri yüzlerce sayfa okumuşuz, evrenler içinde gezinmişiz izlenimi veren öykülerde, iç içe geçmiş dünyalardan oluşan düşsel bir evren anlatılır. Borges bozulma ve yıkılmanın izini sürerken, bize dünyanın inanılmaz karmaşık doğasını kavramak için ipuçları sunar.
“Borges, İspanyol dilindeki en yüksek sanatsal değerlerin yazarıdır.”
Gabriel García Márquez
Smiley’in Dönüşü
Yazar: John Le Carre
Çevirmen: Canan Yaner
Yayınevi: Kırmızı Kedi
Sayfa Sayısı: 416
Roman, kendi köşesine çekilmiş eski bir istihbarat görevlisi Smiley’in içine sürüklendiği karmaşık ve çetin bir serüveni anlatmaktadır. Yıllar önce Smiley adına çalışan bir ajanın öldürülmesi, casuslar arasında amansız bir savaşımın başlamasına neden olur. İngiliz gizli servisi olayı aydınlatacağı yerde örtbas etmeğe çalışır. İşin ilginç yanı, Smiley’in de aynı biçimde davranarak cinayeti kurcalamaktan kaçınması istenir. Oysa olaylar hızla gelişmiş, mücadele alabildiğine yoğunlaşmıştır. Paris’ten Hamburg’a, Baltık kıyılarından Berlin Duvarı’na dek uzanan bu amansız savaşım, kan ve entrikadan oluşan uluslararası komploların perde arkasına da ışık tutar…
