Fihrist Kitap – Ütopya, Distopya, Bilimkurgu Dizisi. Gün ışığıyla ilk defa buluşan bilimkurgu, distopya ve ütopya kitapları Fihrist Kitap ile sizlerle.
Fihrist Kitap – Ütopya, Distopya, Bilimkurgu Dizisi
Kırılca Adam
Yazar: Edward Page Mitchell
Çevirmen: Enes Gider
Yayınevi: Fihrist
Sayfa Sayısı: 140
Bilim kurgu dünyasında ilklerin yazarı olarak bilinen Edward Page Mitchell, 150 yıla yakın zaman geçmesine rağmen öyküleriyle ilgileri üzerine çekmeye devam ediyor.
19. yüzyılın ikinci yarısından başlayarak 1920’lere kadar uzun bir süre dergilerde yayınladığı ilginç hikayeleriyle bilim kurgunun bilinirliğini arttıran Mitchell, kendinden sonrakileri de etkileyerek bilim kurgu edebiyatına kimliğini veren isimlerden biri oldu.
H. G. Wells gibi bir bilim kurgu üstadından önce “zaman makinesi,” “görünmez adam,” “hesap makineleri” vb. temalarda güçlü anlatımı olan hikayeleriyle Mitchell, teknolojinin sınırlarında gezinirken insanın iç dünyasına da ışık tutuyor. Sizlere Edward Page Mitchell’in Türkçe’de ilk defa yayımlanan öykülerini sunmaktan mutluluk duyuyoruz.
Ay’daki Adam
Yazar: Francis Godwin
Çevirmen: Eray Karakoç
Yayınevi: Fihrist
Sayfa Sayısı: 78
Godwin’in Ay’daki Adam’ı basım yılından eserin türüne, içerdiği dil ve zaman unsurlarından kiliseye, dönemin Dünya merkezli sisteminden Kopernik’e kadar çok tartışma yaratan bir hikâye.
Ay’daki Adam yazıldığı zaman, gökbilimsel gözlemlerin gelişmesiyle yüzyıllardır hüküm süren Dünya merkezli evren fikrinin sallantıya uğradığı ve evrende Dünya dışında bir ev bulunup bulunamayacağının, eğer bulunursa da içinde bulunulan çağın hâkim fikirlerinin bu keşfi ne şekilde karşılayacağının tartışıldığı bir zaman. Godwin bu sürükleyici öyküsünü Kopernik Devrimi’nin baş gösterdiği ve erken Rönesans’ın yükseldiği, bilimin alışılmıi rotasını terk edip yenilikçi fikirlere yelken açtığı bir zamanın etkisiyle yazar.
Bu kitap yazıldığı sırada Galileo ve Kepler daha ölmemiştir, Newton ise doğmamıştır bile. Eserin yazıldığı dönemde, dolayısıyla, dünya merkezli evren teoremi daha tam olarak reddedilmemiştir. Buna rağmen öngörüsü yüksek bu metin, o dönemde kitlelerin hayal gücünde neler olup bittiğine de ışık tutabilir. Güneş merkezli sistemin hızla kabul görmesi, bilimsel çalışmaların kültürel alandaki tesirinin bu denli yüksek olması, gerçekten ilgi uyandırıcıdır.
Bir bilgi daha vermek gerekirse, Godwin, “Ay’daki Adam” öyküsüyle edebiyat çizgisinde ciddi bir etki bıraktığı yazar Jonathan Swift’in büyük amcasıdır. Jonathan Swift’in, Güliver’in Gezileri’ni onun Ay’daki Adam’ından esinlenerek yazdığı düşünülmektedir.
1638’de basımı gerçekleşmiş, tarihin belki de ilk bilim kurgu kitabı olarak değerlendirilebilecek çalışmasını Fihrist olarak Türkçe’de ilk defa yayımlıyor olmaktan mutluyuz.
Distopya
Yazar: Alparslan Bozkurt
Yayınevi: Fihrist
Sayfa Sayısı: 145
“Her şey, insana rağmen iyiden iyiye dilsizleşti. İnsanın bellek ve unutma üzerine kurulu tüm hikâyesi toplu bir intiharla ortadan kalksa da yeryüzü kendini yaşayabilse yeniden. İnsanın varlığı, varlığın sefaletiydi.”
İstanbul’un yakın geleceğinde bir “kapanma” hikâyesi. Dünyanın ve insanlığın hızından ödün vermeden ilerlediği, uzay çağının tüm ihtişamıyla aşamalar kaydettiği bir zaman dilimindeyiz ve bu hikaye İstanbul’un “kanal” ile yarılması sonrası var olan eşitsizliklerin artmasının ve insanların müthiş bir sessizlikle içe kapanmasının hikâyesi. Küçük ölçekte ise bu hikâye, yalnızlığında boğulmuş, dış dünyada suç ve aşırılıkların artmasının kıskacında kendi içine kapanmış ve bu kapanda kısılmış bir adamın hikâyesi.
Şehir, yükseldikçe ve hiyerarşik aşırılıklar içinde çevresine karşı duyarsızlaştıkça, şiddetini kendini var eden köklerine dahi yöneltir sonunda. İşte bu hikâye, yeni şehrin kaskatı inşası sırasında, kendisini oluşturan en temel unsura, insanına yönelik acımasızlığına vurgu yapar. Oldukça insancıl ve öznel bir dünyadan acının içsel yolculuğu eşliğinde şehri gözlemleriz. Görmeyiz bile şehri, sadece hissederiz. Çünkü şehir artık kapanmıştır içine, şehir tüm gürültüsüne rağmen artık sessizdir. Şehir, yabancılaştırdığı insanlarını iştahla sindirirken umutsuzluğun koyu tonlarına boyamaktadır zihinleri.
“Umut ise en büyük sorudur; gerçekten, biz şehirliler, umudumuz var mıdır bu kökleri kurutan yaşam alanından, beklentimiz var mıdır şehirden? Bu kapanmanın sonu var mıdır, açılacak mıdır bu kat kat yığınlaşan şehir bir gün, yoksa patlamaya mı yüz tutacaktır? Ya da bu gürültülü sessizlik, umut kırıntılarını sonuna kadar sömürüp gerçek bir sessizliğe varacak mıdır…”
Ömer Alkan
Xipehuz: Şekiller
Yazar: Francis Godwin
Çevirmen: Utku Haspulat
Yayınevi: Fihrist
Sayfa Sayısı: 90
Kimilerine göre Rosny aîné’den önce “gerçek” bilim kurgu yoktur.
Tarihsel anlamda yerini Jules Verne’den sonra, H. G. Wells’ten önce olarak konumlandırabileceğimiz Rosny aîné’nin eserleri “bilimsel” kurgunun temellerini attığı için önemi büyüktür.
1888 yılında çıkan “Xipehuz: Şekiller” yazarın ilk kitabıdır. Bu kitapta ilk kez dünya dışı varlıkların betimlemesini yaparken insan merkezli algı dışında bir öngörüde bulunarak algıda çığır açmıştır.
Dünyaya saldıran yaratıklar, temelde, biyolojik olarak dünyalı değildirler artık; bizim tarafımızdan ancak şekil olarak ifade edilebilirler. Sadece bu algı sıçraması bile Rosny aîné’nin büyüklüğünü gösterir.
Ama o daha fazlasını gerçekleştirmiş, hikayenin nesnelliğini ön planda tutarak anlatıda temel bir değişim yaratmıştır. Dolayısıyla Rosny aîné, toplumsal bilim kurgucuların insani duyarlılıkla yazdığı macera hikayelerinden bir adım daha ileri gitmeyi başarmıştır. Artık bilim kurgu, insani olanın sınırlarını da test etmeye çalışacaktır.
“İşte Xipehuz, bu yüzden “gerçek” bir ilktir. Fihrist olarak, bu “ilk”i Türkçe’ye kazandırmaktan dolayı son derece mutluyuz.”
Ömer Alkan
Summerfield Vakası
Yazar: Francis Godwin
Çevirmen: Tolga Şahin
Yayınevi: Fihrist
Sayfa Sayısı: 116
1871’de bir San Francisco yerel gazetesi, “Summerfield Vakası” başlıklı bir hikâye yayınladı. Yazar kendisini, bilinmeyen bir takma ad olan “Caxton” ismiyle gizlemişti.
Hikâye yayınlandığı andan itibaren büyük ses getirdi ve Golden Gate Köprüsü’nün ötesindeki o küçük dünya (San Francisco), merak ve şaşkınlık içerisine sürüklendi. İnsanlar gittikleri her yerde “Summerfield Vakası” hakkında konuşuyorlardı.
Caxton’ın bu yazısı gerçekten mümkün müydü? Potasyum kullanılarak, su ateşe dönüştürülebilir miydi? Ve böylesine bir sırra sahip olan biri, dünyayı yok edebilir miydi?
Hikâyenin alkışlanabilecek tarafı ise fikrin yalın ve direkt bir dil ile yazılmasıydı. Bu yazım şekli hikâyenin inandırıcılığını kat be kat artırmıştı. Böylesine basit ve üzerine düşünmeden yazılmış bir yazı, kurgu olmak için fazla gerçekçiydi. İnsanlar, kurgu ile gerçeğin ne düzeyde karıştığına karar veremediler ve Caxton çok kısa sürede yerel bir üne ulaştı.
Bilimsel bildiri biçemiyle gerçek ve kurgunun arasındaki sınırları bulanıklaştıran William Henry Rhodes, bilginin yoğunluğunu konu akışına uyumlu bir şekilde yedirmesiyle bilim kurguda çığır açan yazarlardan biri olarak görülür. Art arda gelen bilgi yığını, zorlama gibi duracakmış gibi gelir ama gerçek hayat da bu bilgi yığınları arasında doğrultu kazanmaz mı zaten? Özellikle bilim çağı dediğimiz bu son dönem, bu teknik bilgilerin tümden üzerimize gelmesiyle “buyurgan” bir hal almaz mı…
“Summerfield Vakası” bilim ve teknolojinin, dünyamız içindeki yerini hissedebilmek ve sorgulayabilmek adına da kıymetli bir kurgu metni olarak görülmektedir.
Tuğla Ay
Yazar: Edward Everett Hale
Çevirmen: Eray Karakoç
Yayınevi: Fihrist
Sayfa Sayısı: 130
İlk bilim kurgu metinlerinin odaklandığı ana hedefin Ay olması ya da Ay’dan ilham alması, onun zihnimizdeki merkezi konumunu gösteriyor.
Yine Ay’dan ilhamla yazılmış bir kitap olan Tuğla Ay, “yapay uydu” fikrini ilk işleyen metin olarak bilim kurgu dünyasında ve hatta bilim dünyasında bir klasik kabul ediliyor.
Edward Everett Hale, gerek toplumsal, dini ve siyasi anlamdaki düşünceleri ve çalışmalarıyla gerek de yaşadığı dönemde ve kendisinden sonraki dönemlerde birçok önemli insan üzerinde bıraktığı etkileriyle, 19. yüzyıl Amerika’sının çok önemli bir figürü olarak kabul edilmektedir.
Bir grup üniversite öğrencisinin kendini kanıtlama ve para kazanma girişiminden ortaya çıkan komik bir bilim kurgu parodisi gibi başlayan Tuğla Ay, oldukça detaylı ve uzun açıklamalarla ilk yapay uydunun yapımına ulaşır ve burada da durmayarak bu durumun yarattığı küçük çaplı psikolojik çözümlemelerin bir eskizine girişerek okurun hiç de beklemediği, tüm anlatılanlardan oldukça uzak gibi gözüken çarpıcı bir soruyla son bulur.
ABD’nin yetiştirdiği büyük dehalardan biri ve ilk bilim kurgu yazarlarından olan Edward Everett Hale, “Tuğla Ay” kitabıyla Türkçeye ilk defa, sizler için çevrildi.
Son Adam
Yazar: Jean – Baptiste de Grainville
Çevirmen: Hande Ataman
Yayınevi: Fihrist
Sayfa Sayısı: 168
“Last Man” ismiyle ve temasıyla 19. yüzyılın başlarında romantik dönemin en önemli isimleri art arda eserler yayınlamaya başlar. Dünyanın sonu teması her yanı kaplamıştır; karanlık ve distopik bir yıkım içinde şehirlerin ve kötücül hislerin ortasında tek insan kendiyle başbaşa kalmıştır. İngiliz romantik akımının büyük isimleri bu temayı çok sevmiştir. İçinde geçmişin karanlığını barındırdığı kadar, gelecek adına mübalağalı bir haykırışın da sesidir bu çalışmalar. Tam da romantiktir…
İşte bu eser, koca bir distopik “son adam” yazını döneminin ilk eseri olmasıyla bilinir. “Le Dernier Homme,” 1805’te Grainville’in ölümü sonrasında basılır ve yazarın kendi ülkesi Fransa’da olduğu kadar, Lord Byron ve diğer romantiklerin İngiltere’sinde de büyük ilgiyle karşılanır. Ruhunda Fransız İhtilali’nin devrimci yıkıcılığını barındırır. Dolayısıyla hem muhafazakar hem de ilericidir. Diğer bir ifadeyle, hem karamsar, hem de tutkuludur. Distopya ve bilim kurgu yazınının temel taşlarından olan bu eser, en temelde edebi bir ağıttır.
“Yazarın dile getirdiğine göre, Milton’un “Kayıp Cennet”inden ilham alınarak yazılmıştır bu kitap. Edebi gücünün yanı sıra, kıyamet senaryolarını bünyesinde barındırması bu yüzdendir. Günün sonunda, koca bir distopik bilim kurgu dünyası bu temel taşlar üzerine şekillenmeye başlamıştır. Kıyamet, her zaman olasıdır ve yanı başımızdadır. Kurtuluş ise bir ölüm kadar karanlık, bir ışık gibi anlıktır. Son insan da böyle bir arayıştadır; kıyametini görüyor insan ve arınmak istiyor…”
Ömer Alkan
Dünyanın Efendisi
Yazar: Robert Hugh Benson
Çevirmen: Elisa Kaya
Yayınevi: Fihrist
Sayfa Sayısı: 372
Tanrıtanımazlığın distopyası şeklinde tanımlayabileceğimiz “Dünyanın Efendisi” günümüzdeki laik aşırılığı öngördüğü için Katolik Kilisesi’nin en çok önerdiği eserlerin başında gelmektedir.
Papaz olan Robert Hugh Benson tarafından yaklaşık 120 yıl önce yazılan bu kitap, kehanetlerinin tutarlılığı sebebiyle son Papa Francis’in de en çok önerdiği kitap olarak bilinmektedir.
Benson’ın kurduğu distopyada, Hristiyanlık ve semavi dinlerin artık esamesi okunmuyor, Tanrı’ya inanç duyulmuyor ve yeni “İnsanlık Dini” takip ediliyordur. İnsanlık, aşkın Tanrı fikrini reddetmiş olsa da bir şeye inanma isteğinden hâlâ vazgeçmemiştir; dolayısıyla kendisine bir öncü, bir nevi yeni bir Tanrı arayışındadır. Elbette savaş, Katolik papazı olan Robert Hugh Benson için, “İnsanlık Dini” mensupları ile Katolik direnişçiler arasında gerçekleşir.
Eserde ele alınan, teknolojinin despotik yapıya hizmet edişi de günümüze bakan başka bir konudur. Bu distopik bilimkurgu, dolayısıyla, otoriter gücünü kendi inancı dışında başka inanç tanımayan yapı üzerinde inşa eden bir iktidarın dine karşı dinsel bir acımasızlığını güçlü bir şekilde anlatmaktadır.
Robert Hugh Benson, güçlü ve sarsıcı edebi diliyle, döneminde adından çokça söz ettirmiş bir yazardır. Bu savaş, onun dilinde destansı bir ifade kazanmıştır. Fihrist Kitap olarak, bu çalışmanın elbette Türkçe yazınında yeri olmalıydı düşüncesiyle “Ütopya, Distopya ve Bilimkurgu” dizimizin içerisinde, klasiklerle birlikte yayımlamış bulunuyoruz.
Çağdaş bir Ütopya
Yazar: H. G. Wells
Çevirmen: Barış Timur
Yayınevi: Fihrist
Sayfa Sayısı: 330
Bilim kurgunun kurucu ve en önemli isimlerinden olarak kabul edilen H. G. Wells, “Çağdaş bir Ütopya” ile fikirsel dünya imgesini okuyucuya sunar. Tüm çalışmalarını bir bütünlük içinde yazdığını gördüğümüz Wells, bu çalışma ile daha önceden denediği fakat kendi deyimiyle gerçekleştiremediği çabasını bütüncül bir hâlde bu kitapta hayata geçirmiştir. Dolayısıyla, bu kitabın H. G. Wells dünyasında önemi oldukça büyüktür.
Aslında ütopya, distopya ve bilim kurgunun aynı kökten beslendiğini ve birbirinin devamı olduklarını vurgulasak yanılmış olmayız. Bilim kurgunun kökeninin ütopyacılık yazınlarında saklı olduğunun ispatı gibidir H. G. Wells.
Modern olmaktan çok, “postmodern” bir edebiyat örneği gibidir bu kitap. H. G. Wells, etkileyici diliyle sınırları zorlarken biçimsel olarak da dönemi için devrimci yenilikler getirmiştir.
Ayrıca kitap, dönemiyle doğrudan diyalog halindedir. Diğer ütopyacıların bazı düşüncelerini takip ederken, bazılarına karşı durur ve dönemin en önemli konularına dair konuşur. Örneğin ırk ya da kadın hakları konuları, dönemin en ateşli temalarındandır. Kitabın basım tarihi olan 1905 yılı sosyalist, komünist ve anarşistler için de parlayan yıllardan biridir. Marx’ın 1848 yılı için dile getirdiği hayaletler asıl 20. yüzyılın başlangıcındaki bu dönemde egemenliğini kurmuş gibidir. Dolayısıyla Wells’in ütopik dünyası bu ve benzeri can alıcı sorulara yanıt bulmak zorundadır…
“H. G. Wells yazınının kilit taşı niteliğindeki bu kitabı “Fihrist Kitap” olarak Türkçeye aktarmak, bizim için mutluluk verici.”
Ömer Alkan
Doğanın Ölümü
Yazar: J. – H. Rosny Aine
Çevirmen: Utku Haspulat
Yayınevi: Fihrist
Sayfa Sayısı: 190
Kimilerine göre Rosny aîné’den önce “gerçek” bilim kurgu yoktur.
Tarihsel anlamda yerini Jules Verne’den sonra, H. G. Wells’ten önce olarak konumlandırabileceğimiz Rosny aîné’nin eserleri “bilimsel” kurgunun temellerini attığı için önemi büyüktür.
Bilim kurgu dizimizin içinde önemli bir yeri olan Rosny aîne’den ikinci kitabımız, “yok olan doğa” teması üzerine yazılmış ilk nitelikli bilim kurgu eseri: “Doğanın Ölümü”. Bu kitap, çevreci düşüncenin temellerinin atıldığı 1960’lardan çok önce, 1910 yılında yazıldı; tutarlılığı ve öngörülü ifadeleriyle döneminin oldukça ilerisinde kabul edildi.
İnsani bakışı (antroposen) aşan yazınsal tutumu, Rosny aîné’yi dönemindeki diğer bilim kurgu yazarlarından ayırmaktadır. Bu kitapta da Rosny aîné, insani bir doğayı aşar ve doğanın tarafındaymışçasına bir anlatı yaratır. Ölen, doğanın kendisi midir yoksa doğa içindeki insanlığın varlığı mıdır; bu sorunun cevabını siz okuyuculara bırakalım.
Bu değerli çalışmayı Türkçeye kazandırdığımız için sevinçliyiz. Zaman içerisinde Rosny aîné kitaplığından yeni çalışmaları da sizlere sunacağımızın sözünü vererek; iyi okumalar dileriz.
Mizora
Yazar: Mary E. Bradley Lane
Çevirmen: Eray Karakoç
Yayınevi: Fihrist
Sayfa Sayısı: 284
Mizora, tarihin ilk “tam” feminist ütopyası. Mary Bradley Lane, bu çalışmasıyla kendinden önceki feminist ütopya denemelerinden fazlasını gerçekleştirmiş, edebî ve düşünsel gücünün yanında kurgusal bütünlüğü olan bir eser meydana getirmiştir.
Bradley Lane bize erkeklerin olmadığı bir coğrafyanın, kadınların kendi kendine üreyebildiği ve kendi medeniyetlerini kurduğu bir toplumun anlatısını sunar. Siyasi bir kaçak olan prensesin, kaçarken Kuzey Kutbu civarında bu kadınlar topluluğunu görmesiyle birlikte, yazar bizi kadınlar ütopyasının derinliklerine davet eder.
Bu tema, feminist yazınıyla az çok bağı olan çoğu kişi tarafından bilindik bir temadır. Evet, Charlotte Perkins Gilman’ın “Kadınlar Ülkesi” adlı, ilk feminist ütopya olarak sunulan 1915 yılına ait kitabından bahsediyoruz. Sorun şu ki, Mizora 1880 yılında yazılmıştı. Ayrıca edebî ve düşünsel derinliği açısından Kadınlar Ülkesi’nden daha nitelikli olduğunu söyleyen araştırmacılar da yok değildir.
Mizora’nın bu unutulmuşluğunun belki en büyük sebebi, yazarına dair neredeyse hiçbir bilgimizin olmamasıdır. Ayrıca yıllar sonraki “kopyacı” ardılı Charlotte Perkins’in tanınır bir aktivist ve feminist sosyolog olması da Mizora’nın unutulmasında büyük pay sahibidir. Mizora’nın 70’li yıllar sonrası tekrar basımı yapılmış ve tarih içindeki önemi keşfedilerek hakkı teslim edilmiştir.
Pitsim Garı
Yazar: Gürkan Kadıoğlu
Yayınevi: Fihrist
Sayfa Sayısı: 314
Büyük Dünya’da neler oluyor?
Pek de iyi şeyler olmuyor diyebiliriz. Büyük Dünya çok büyüdü, kalabalıklaştı; fakat içindekiler azaldı. Zaman her saniye, bir öncekinden daha hızlı akıyor. Sanki bu dünyadaki akım, bir intihar girişiminde bulunmak istiyormuşçasına uzaydaki kara deliğe çekilmek istiyor. Mevsimler daha hızlı geçiyor, şarkılar söylenmiyor, şiirler okunmuyor, oyunlar yazılmıyor…
“Artık hayatın en doğru sloganı, “canım istemiyor!” cümlesinden ibaret.”
Absürt mizahıyla tarihin içinde gezen bir distopya… Pitsim Garı.
Esprili bir dilin eşliğinde tarihin akışında farklı coğrafyalara uğruyoruz ve Büyük Dünyalıların içinden seçilmiş “en iyiler”in mücadelesine ortak oluyoruz: Bay Müdahale, Bay Mutedil, Ayran Gönüllü, Düşünemeyen Adam, Topal Solucan, İstifçi Hanım, Bay Velvele ve İhtiyar Melun. Her biri kendi kötülüğü içinde en iyidir ve bizimle birlikte bu fantastik Pitsim Garı yolculuğunda kara mizahın sınırlarını zorlayan aşırılıkları deneyimlerler.
Otobüs, tarih içinde yolların iyon tozunu attırarak hızlı bir şekilde seyir alacaktır, hadi gelin, katılmaz mısınız?
Yeni Amazonya
Yazar: Elizabeth Burgoyne Corbett
Çevirmen: Eray Karakoç
Yayınevi: Fihrist
Sayfa Sayısı: 184
Yeni Amazonya, 1889 yılında hayat bulmuş bir gelecek tasavvuru. Ana karakter uyandığında kendini uzak gelecekte, 2472 yılında bulur ve bu kadınlar dünyasında olan biteni okuyucuya sunar.
Döneminin diğer ütopyalarıyla konuşan bir metin, Yeni Amazonya. 1800’lerin sonu ve 1900’lerin başı, sosyalist ve planlamacı ütopyaların bolca dillendirildiği ve zaman içerisinde her kesimin kendi ütopyasıyla karşı görüş belirttiği bir dönemdir. Özellikle, Edward Bellamy’nin “2000’den 1887’ye Geriye Bakış” kitabı büyük bir ilgi uyandırır ve farklı yorumları ardı ardına yazılır; büyük bir fikir düellosu meydana gelir. Bu dönemde ütopyalar birbiriyle atışıyordur. İşte Yeni Amazonya, bu yoğun akımın feminist bakışla yazılan sürümüdür ve olay yarattığı söylenebilir.
Bir yandan da siyasi gündemi unutmamak gerekir: Kadınların oy kullanma ve siyasi hayatta aktif bir şekilde yer alma talepleri, gündemin belirleyici temasıdır. İşte böyle bir ortamda gelecek varsayımı, aslında güncel talepleri de belirlemektedir.
19. yüzyıl sonlarında yeşeren “feminist ütopyalar” akımının önemli kitaplarından biri olan “Yeni Amazonya”ya bu dizimizde yer vermesek olmazdı.
Ay’a Yolculuk
Yazar: George Tucker
Çevirmen: Merve Yalın
Yayınevi: Fihrist
Sayfa Sayısı: 214
Ay’a Yolculuk, Amerikan bilimkurgusunun ve genel anlamda bilimkurgunun ilk önemli metinlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Jules Verne’in “Ay’a Seyahat”inden yaklaşık 40 sene önce, 1827 yılında hayata gelmiş bir metin olan politikacı George Tucker’ın “Ay’a Yolculuk”u, kendinden sonraki bilimkurgu metinlerine ve sosyal konularda karşılaştırmalar yaparak bireysel ütopyalarını kuran 19. yüzyıl ütopyacılığına da pek çok açıdan öncülük etmiş bir ilktir.
Yeniyi düşünmek, sosyal ya da teknik yenilikleri incelemek ve karşılaştırmak için Ay teması ile konuya başlamak, tarih boyu bir gelenek olmuştur. Ulaşılabilecek en yakın dünya dışı gök cismi oluşu, zamana ve geleceğe dair öğretici ve yön gösterici bir rol üstlenişi, gerek falcılıkta gerekse ilk bilimsel faaliyetlerde daima başı çekmesi üzerinden düşünüldüğünde, hayalimizin sınırlarını zorladığımız anda kendimizi Ay’ın yörüngesinde buluşumuz bir tesadüf olmasa gerek… Ay, tam da bu yönüyle, ütopyanın ve bilimkurgunun bebek adımlarını attığı yerde en temel figür oluvermiştir.
Biz de Fihrist ailesi olarak, bilimkurgunun temel taşlarına odaklanmayı hedef belirlediğimizde Ay’ın yörüngesine girmiş bulunduk. Bu yüzden, ilk gerçek bilimkurgu sayılabilecek 1638 basımlı “Ay’daki Adam”ı ve bilimsel nitelikleri ağır basan bilimkurgu ilklerinden olan 1869 yayım tarihli “Tuğla Ay” kitabını ilk defa Türkçeye kazandırdık. Ay dizimizin bu anlamda 3. kitabı olan Ay’a Yolculuk’u, yine ilk kez Türkçeye çevirerek bir bütünlüğü yakalamış olmanın mutluluğu içerisindeyiz.
John Carter: Mars Prensesi
Yazar: Edgar Rice Burroughs
Çevirmen: Elisa Kaya
Yayınevi: Fihrist
Sayfa Sayısı: 248
Ünlü astrofizikçi Carl Sagan’ı çocukluk yıllarında etkisi altına almış ve onu Mars hayalleriyle, başka bir gezegende yaşamın var olduğuna dair sorgulamalarla büyütmüş bir klasik;
Fahrenheit 451’in ve daha birçok distopya ve bilimkurgu metinlerinin yazarı Ray Bradbury’nin hayranı olduğu bir dizi, John Carter’ın Mars maceraları…
Arthur C. Clarke gibi bilimkurgu dehasına ilham olmuş bir eser; ilk dönem bilimkurgu filmlerinden David Cameroon’ın Avatar filmine kadar çokça yapımı, eseri ve literatürü derinden etkilemiş bir eser ile karşınızdayız. Fihrist Kitap tarafından titizlikle hazırlanan serinin ilk kitabı Mars Prensesi ve ardından devam edecek olan Barsoom dizisi artık Türkçede, sizinle!
1912 yılında Edgar Rice Burroughs gibi bir kurgu ustasının elinden çıkan bu kitap, zamanının Mars hakkındaki tüm bilimsel gerçekliklerine riayet edilerek yazılmış bir hikâyedir. Eser, Mars yüzeyinde su kanallarının varlığı üzerine bilimsel spekülasyonların daha yeni yeni yapıldığı bir zamanda yayımlanmıştır; dolayısıyla, Mars’ta yaşamın olması ihtimalini vurgulayan bu hikaye, o dönem için çığır açıcıdır.
Fihrist Kitap olarak Edgar Rice Burroughs gibi bir dehayı ve onun meşhur “asi” karakterlerinden John Carter’ı sizlere sunmaktan gurur duyuyoruz.
Erkek Hakları
Yazar: Annie Denton Crıdge
Çevirmen: Neval Görceğiz
Yayınevi: Fihrist
Sayfa Sayısı: 124
1870 yılında, dokuz rüya anlatısı şeklinde yayımlanan “Erkek Hakları”, tarihin ilk feminist ütopya denemesi olarak kabul edilir. Cinsiyet rollerinin değiştiği ve erkeklerin eşitsizlikle boğuştuğu bir dünya olan Mars’ta erkeklerin hak arayışını okuyucuya sunar. Teknolojik gelişmelerden örnekler de rüyaların içerisine bolca serpiştirilmiştir fakat metin için önemli olan cinsiyet odağındaki toplumsal sorunlardır.
Elbet, “Erkek Hakları” nitelik olarak tam bir roman değildir; bu ünvana, feminist ütopyalar literatüründe ilk “tam” feminist ütopya olarak anılan Mary E. Bradley Lane’nin 1880 yılında yayımlanmış olan “Mizora”sı layık görülmüştür. Fakat bu durum, “Erkek Hakları”nın edebi yetkinliğine, Cridge’in düşünsel ve dil becerisine gölge düşürmemektedir. Annie Denton Cridge, James Joyce ve Virginia Woolf gibi yazarların kullandığı “bilinç akışı” tekniğinin öncülerinden biri olarak anılacak kadar edebi yetkinliğe sahip bir yazardır. Aynı zamanda, kocasıyla beraber çıkardıkları ilerici bir gazeteci olan “Vanguard” adlı gazete aracılığıyla, kadın erkek eşitliğini öngören yeni bir dini akım savunusu ile fark yaratmışlardır.
“ABD tarihinde en önemli feminist figürlerin başında gelen, hatta 1872 yılında ilk kadın başkan adayı olarak seçimlere katılan Victoria Woodhull’un haftalık dergisinde kendini göstermiş olan Annie Denton Cridge, dönemin hararetli tartışmalarının merkezindeydi. Fihrist Kitap olarak onu ve kadın hareketleri yazınında temel taşlardan biri olarak kabul edilen “Erkek Hakları”nı Türkçeye kazandırmaktan duyduğumuz mutluluğu dile getirerek, sizlere iyi okumalar dileriz.”
Ömer Alkan
Geleceğin Cumhuriyeti
Yazar: Anna Bowman Dodd
Çevirmen: Eray Karakoç
Yayınevi: Fihrist
Sayfa Sayısı: 72
“Ne bir anne olan ne de evi çekip çeviren” bir kadının erkeğin gözünde değeri nedir?
Kadın, erkekle her anlamda eşit olduğunda, bu iki cins birbirine arkadaşlıktan başka ne his besleyebilir?
O kutsal dediğimiz “annelik” bir pranga mıdır kadınlar için?
Belirgin farkların olmadığı bir dünya yaşamaya değer mi?
Bu sorular eşliğinde ilerleyen “Geleceğin Cumhuriyeti” adlı ilk dönem feminist ütopya, birinci feminist dalganın aslında günümüze ait temalara derinlemesine indiğinin göstergesidir. Anna Bowman Dodd (1858 – 1929), ilk dönem feministlerinin muhafazakar duruşlu figürü olarak literatürde kendine yer bulmaktadır.
“1887 yılında yayımlanan bu kısa distopik hikaye ile 2050 yılında New York’ta bir sosyalist dünyanın sorgulamasını yapan Dodd, aşırı eşitlikçi bir feminizmi de sorgulamaya alır. Bu anlamda sorgulamaları bazı noktalarda dindar bir karşı çıkıştan ziyade, liberal bir feminizmi andırır. Fihrist olarak, “feminist ütopyalar” dizisinin temel amacı feminist yazının kökenlerine inip bu denli zengin literatürdeki farklı sesleri ortaya çıkarmaktı. Türkçeye ilk defa kazandırdığımız bu eserler ile düşünce zenginliğine katkıda bulunduğumuzu hissetmek, bizim en büyük mutluluğumuz. İyi okumalar dileriz.”
Ömer Alkan
Uzay Seyyahları
Yazar: J. – H. Rosny Aine
Çevirmen: Utku Haspulat
Yayınevi: Fihrist
Sayfa Sayısı: 156
Kimilerine göre Rosny aîné’den önce “gerçek” bilimkurgu yoktur. Tarihsel anlamda yerini Jules Verne’den sonra, H. G. Wells’ten önce olarak konumlandırabileceğimiz Rosny aîné’nin eserleri “bilimsel” kurgunun temellerini attığı için büyük önem taşımaktadır.
Rosny aîné literatüründe Türkçeye kazandırdığımız üçüncü kitap olan “Uzay Seyyahları” eleştirmenler tarafından yazarın baş yapıtları arasında her zaman ilk sıralarda bulunmaktadır. Hatta Rosny aîné üçlüsü olarak belirtilen kitaplar, tarihsel sırasıyla “Xipehuz”, “Doğanın Ölümü” ve “Uzay Seyyahları” olarak seçkilerde yer almaktadır. Bunun yanında 83 yıllık yaşamında Rosny aîné (1856 – 1940) birçok bilimsel ve teknolojik yeniliği doğrudan tecrübe etmiş ve bu değişiklikler neticesinde yeni ürünler vermiştir. İşte “Uzay Seyyahları” bu minvalde düşünülebilir; yazarın “dünyadışı mekânlarda gezen seyyahlar” tadında bilimkurgu örneği olarak kendi literatüründe bir ilktir.
“Astronot” kelimesinin isim babası olarak bilinen ve bilim dünyasıyla daima içli dışlı olan Rosny aîné, uzay hakkındaki güncel düşüncelerden beslendiği gibi bilim insanlarına çokça ilham olduğu da bilinmektedir. Böyle bir bilimkurgu dehasının 1925 yılında yayımlanmış̧, belki de başyapıtı olarak adlandırılan “Les Navigateurs de l’infini” adlı eserini titiz bir isçilik sonucu Türkçeye kazandırmaktan “infinite” bir mutluluk duyuyoruz.
John Carter: Mars Tanrıları
Yazar: Edgar Rice Burroughs
Çevirmen: Elisa Kaya
Yayınevi: Fihrist
Sayfa Sayısı: 248
John Carter ve Barsoom Dizisi soluksuz heyecanı ile devam ediyor! Kurgu üstadı Burroughs’un bilimkurguyu popülerleştiren ve tüm dünyada büyük hayran kitleleri yaratan 100 yıllık Mars dizisi, kocaman dünyasıyla okuyucuya -sonradan bazılarının gerçek olduğu kesinleşen- sonsuz bir hayal alemi sunuyor.
John Carter’ın Mars dünyasını okuyucuya aktaran bu dizi için, 20. yüzyıl bilimkurgu yazınında etkilemediği yazar ve yönetmen yoktur desek yeridir. Ray Bradbury, Arthur C. Clarke gibi bilimkurgunun en büyük isimlerinden başlayarak, bilim dünyasının en bilinen figürlerinin başında gelen Carl Sagan’a, Star Wars ve Avatar gibi sinemanın zirve bilimkurgu yapımlarına kadar Barsoom Dizisi çokça kişi ve esere ilham kaynağı olmuştur.
Fihrist Kitap tarafından titizlikle hazırlanan serinin ikinci kitabı Mars Tanrıları ve devamı gelecek olan Barsoom dizisi artık Türkçede, sizinle!
1912 yılında Edgar Rice Burroughs gibi bir kurgu ustasının elinden çıkan bu dizi, zamanının Mars hakkındaki tüm bilimsel verilerine riayet edilerek yazılmış bir hikâyedir. Eser, Mars yüzeyinde su kanallarının varlığı üzerine bilimsel spekülasyonların daha yeni yeni yapıldığı bir zamanda yayımlanmıştır; dolayısıyla, Mars’ta yaşamın olması ihtimalini vurgulayan bu hikaye, o dönem için çığır açıcıdır.
Fihrist Kitap olarak Edgar Rice Burroughs gibi bir dehayı ve onun meşhur “asi” karakterlerinden John Carter’ı sizlere sunmaktan gurur duyuyoruz.
Bilimkurgu Manifestosu
Yazar: Maurice Renard
Çevirmen: Utku Haspulat
Yayınevi: Fihrist
Sayfa Sayısı: 84
Hayatını bilimkurguya adadı ve bilimkurgu onu, o bilimkurguyu şekillendirdi…
20. yüzyılın başlarında, adını “olağanüstü-bilimsel roman” olarak belirlediği bilimkurguyu tanımlamak ve kuramsallaştırmak gibi zor bir görev üstlenen Fransız yazar Maurice Renard, entelektüel açıdan kışkırtıcı ve cesur makaleleriyle hem türün gelişimine hem de dönemin edebiyatçılarına yön vermeyi başarmış az sayıda aydından biridir.
Jules Verne’den Rosny aîné’ye, Edgar Allan Poe’dan H. G. Wells’e birçok yazarı bilimkurgu çerçevesinde inceleyen Maurice Renard, Fransız Bilimkurgusu’nun kendine has dünyasını teorik zemine oturtarak bir disiplin bilinciyle bilimkurguya “hedef” sunuyor. “Olağanüstü-bilimsel roman” olarak nitelendirdiği bilimkurguyu zaman içerisinde “varsayım romanı” olarak da anmaya başlayan yazar, imge olarak Giambologna’nın muazzam bir ifadeyle hayat bulmuş heykeli Uçan Merkür‘ü hayal etmemizi istiyor. Yol gösterici ve geleceğin habercisi ve bir o kadar estetik bir imge olan Uçan Merkür, Renard’a göre tam anlamıyla bilimkurgu yazını ve yazarlarının doğasını simgeliyor.
Yazarın üç makalesinden oluşan ve bir manifesto niteliği taşıyan bu derleme, edebiyatta yaratıcılık peşinde koşan yazarları, türe nüfuz etmek isteyen okurları ve bilimkurgunun kuramsal boyutuna kafa yoran araştırmacıları “bilinmeyen”in peşinde düşünsel bir maceraya davet ediyor.
Fihrist Kitap olarak hayata geçirdiğimiz bu dizinin tam da böylesi derin tartışmaları barındırmasını ve düşünsel metinleri kapsamasını amaç edinmiştik. İşte bu yüzden Maurice Renard gibi bir bilimkurgu yazarı ve teorisyenini Türkçeye kazandırdığımız için ayrı bir mutluluk yaşıyoruz.
Geleceğin Havvası
Yazar: Villiers de I’Isle-Adam
Çevirmen: Halit Bağmancı
Yayınevi: Fihrist
Sayfa Sayısı: 340
“Doğa değişir ama Android asla değişmez. Biz ötekiler yaşarız, ölürüz, sonra da ne olur bilinmez! Android ne yaşamı ne hastalığı ne de ölümü bilir. Her türlü kusurdan ve esaretten azadedir! Sinesinde düşün güzelliğini barındırır. İnsana ilham verir. Bir dâhi gibi laflar edip şarkılar söyler. Fevkalade sözlerinde dehaların düşünceleri gizlidir. Kalbi olmadığından değişmez de. Size düşen, ölüm anınızda onu imha etmektir. Büyükçe bir kutu nitrogliserin ya da panklastit işinizi görecektir. Böylece Android un ufak olup rüzgârlarla birlikte boşluğa savrulacaktır.”
Villiers de L’Isle-Adam, sembolist ve dekadan dönemi olarak anılan 19. yüzyılın ikinci yarısındaki yazar, şair ve ressam grubunun içerisinde, nevi şahsına münhasır bir yazardır. Dil becerisi ve büyülü kelimeleriyle derin ve felsefi duruşunun yanında, yazar, bilimkurgunun önemli ilklerinden birini hayata geçirmiştir. 1886 yılında yayımlanan Geleceğin Havva’sı, “android” sözcüğünü kullanan ve insan için “kullanışlı” bir robotu detaylandıran ilk eser olması nedeniyle bilimkurgu için bir yapı taşı olarak görülür.
Bilim insanı tarafından yaratılmış bu android bir “dişi”dir, kullanışlı bir dişi… Her konuda sahibine yardım edecek ve onu “mutlu” edecek bir dişi android. Yine de bu android, başkaldırının ilk kıvılcımlarını gösterme eğilimindedir.
Günümüz temalarını bu denli detaylı ve derin zeminde işleyen Villiers, okuyucuya baştan sona soluksuz okunacak bir roman bıraktığı gibi, altı çizilecek birçok görüş ve felsefi tutum sunuyor. Edebi gücü fazlasıyla etkileyici olan bu metin, günümüz bilim, teknoloji, kadın araştırmaları, transhumanizm, toplum konuları gibi daha birçok temaya entelektüel merakı olan okuyucuya da kaynak oluşturuyor.
Kısacası, Türkçeye kesinlikle kazandırılmalıydı diye düşündük ve titiz bir çeviri ve editörlük süzgecinden geçirerek, Karun Çekem’in doktora tezinden konu ile ilgili kısmı “sonsöz” olarak ekleyerek kitabı sizlere sunduk. İyi okumalar…
Symzonya
Yazar: Adam Seaborn
Çevirmen: Barış Timur
Yayınevi: Fihrist
Sayfa Sayısı: 152
ABD sınırlarından çıkmış ilk bilimkurgu (ya da bilimkurgu öncülü) eserlerinden biri kabul edilen Symzonya 1827 yılında, İçi Boş Dünya kuramı üzerine hikayesini inşa eder. “Hollow Earth”, yani İçi Boş Dünya kuramı dönemin yeni yeşeren bilimsel tartışmasıdır ve zaman içerisinde bu kuram etrafında çokça hikaye yeşerecektir. Özellikle bir tanesi oldukça meşhurdur: Jules Verne: “Dünyanın Merkezine Yolculuk“. Dolayısıyla tüm bu hikayelere öncülük etmiş, tarihi değeri büyük bir metin ile karşı karşıya olduğumuzun altı çizilmelidir.
Bu hikayelerde Dünya’nın içi iklimi nedeniyle bambaşka gerçeklikler, bilinmeyen yaratıklar ve teknolojiler vadeder bize. Denizciliğin gerçek bir kahramanlık gerektirdiği, maceralar ve keşifleri beraberinde getirdiği bir dönemde olduğumuzu unutmamak gerektir. 18. yüzyıl bitmekte, 19. yüzyılın sanayileşmiş dünyası yeni yeni kendini göstermektedir. Denizler de artık bildiğimiz denizler değil, çok daha fazlasını vadeden derinliğiyle uygar denizciye artık daha ulaşılabilirdir…
Mahlas bir isim olan Adam Seaborn, kendi hikayesini anlatır bu roman aracılığıyla bize. Seaborn’un tahminen gerçek bir denizci olan ve denizcilik kitaplarıyla ünlü olan Nathaniel Ames olduğu yüzyıllar sonra yapılan araştırmalar sonucu tespit edilmiştir. Dolayısıyla, kitaptaki terimsel zenginlik ve gerçekçi yapısal bütünlük, yazarın kimliğinden kaynaklanıyor diyebiliriz.
Symzonya, yazıldığı dönemde oldukça ünlüdür fakat sonrasında yüzyıl kadar sessizliğe gömülür ve yeniden keşfedilir. Fihrist duyarlılığında olan bizlere de bu önemi büyük eseri Türkçeye kazandırma görevi düşer.
Görünmez Olmak İsteyen Adam
Yazar: Maurice Renard
Çevirmen: Hande Ataman
Yayınevi: Fihrist
Sayfa Sayısı: 88
İtiraf edelim, Maurice Renard yazınında derinlere inmek, Fihrist Kitap olarak bizi heyecanlandırıyor.
Bilimkurgu kavramına yakın bir terimin zeminini inşa eden, “olağanüstü-bilimsel roman” adıyla Fransız bilimkurgusu diyebileceğimiz bir türün sınırlarını çizen Maurice Renard, aslında, özü itibariyle bir düşünürdür.
3 önemli hikayesiyle karşınıza çıktığımız bu kitaptaki kurgu eserlerinin ve diğer yapıtlarının neredeyse tamamı söz konusu edebi tür üzerine deneysel yenilikler içeren ilham verici metinlerdir.
“Görünmez Olmak İsteyen Adam” adlı hikayesiyle, doğrudan H. G. Wells’i muhatap alan bir kurgu planlayarak, Wells’in bilimsel açıdan “zayıf” metnini eleştirip, yazarın kaldığı yerden daha ileri gitmeyi arzular; keyifli ve bir o kadar tutarlı bir metin inşa eder.
Kitaptaki “Perili Köşk” adlı ikinci öykü şu açıdan incelenebilir: Fantastik edebiyat ile bilimkurgu arasındaki sınırların kesin çizgilerle ayrılamayacağı düşüncesinin ürünüdür bu hikaye. Olağanüstü-bilimsel roman kavramının kuramcısı Renard, teknolojik bağımlılığı dayatan bilimkurgu ile olağanüstülüğün anlatısı olan fantastik edebiyat kavramlarını iç içe geçirmiştir. Bu, aslında, “bilinmeyene hayranlık duyma” ile “bilme merakının” temelde aynı güdüden beslendiğinin göstergesi gibidir.
“Marslılar” adlı çok kısa bir metin olan üçüncü hikayemiz de aynı şekilde, bilimkurgunun durum hikayesi şeklinde ilerleyebilecek yapıda olabileceğinin temsilidir desek yanılmış olmayız. Dediğimiz gibi, Maurice Renard, kurgunun içeriğinin sınırsızlığında gezindiği gibi, biçimsel yazı deneyleri gerçekleştirmekten de kaçınmamıştır.
Bu yüzden, yeniye olan sonsuz arzusuyla Renard’ın Fihrist Kitap olarak bizi heyecanlandırmaması imkansızdır. Maurice Renard’ı Türkçe yazınına kazandırmanın tatlı gururu ve mutluluğu içerisinde…
John Carter 3: Mars Komutanı
Yazar: Edgar Rice Burroughs
Çevirmen: Elisa Kaya
Yayınevi: Fihrist
Sayfa Sayısı: 179
20. yüzyılın ilk “çok ama çok satan” bilimkurgu klasiği; sonraki kuşak tüm bilimkurgu yazarlarının anılarında büyük yeri olan, etkisi Star Wars dünyasından Avatar filmine kadar her bilimkurgu yapıtında hissedilen, eşsiz bir gezegenler arası macera dizisi…
Mars’ın meşhur kahramanı John Carter ve Barsoom dizisi, üçüncü kitabıyla karşınızda: Mars Komutanı!
John Carter’ın Mars’ı, yaşayan, su kaynaklarını ve rakip ırkları barındıran bir gezegen. Unutmayalım, 1920 ve 1930’larda Mars’ta hâlâ hayat olabileceği ifade edilmekte; su kaynakları bitmeye yaklaşmış, ölmek üzere olan bir gezegende canlıların yaşamasının mümkün olduğuna dair bilimsel teoriler dillendirilmekteydi. Dolayısıyla Mars, kendi fiziksel koşulları içerisinde, macerası bol bir hikâye vaadinde bulunuyor okuyucularına.
Şunu dile getirmek isteriz; idealist bir ruhla yola çıktığımız bu yayımcılık serüveninde, Fihrist Kitap olarak, talep olsun ya da olmasın bu değeri büyük diziyi hayata geçireceğimize, Türkçeye bu kıymetli dünyayı aktaracağımıza dair kendimize söz vermiştik. Okuyucumuzun John Carter’ı bu denli sahiplenmesi bizi fazlasıyla mutlu etti ve çabamızın sizler tarafından karşılık bulması bize gereken enerjiyi verdi. Emin olun, John Carter III: Mars Komutanı sizin talebinize cevaben hayat buldu…
Tuhaf John
Yazar: Olaf Stapledon
Çevirmen: Kemal Tokgöz
Yayınevi: Fihrist
Sayfa Sayısı: 232
Bilimkurgu dünyasında önemli ilklerin yazarı Olaf Stapledon, Ve onun düşünce dünyasını en yetkin şekilde aktardığı, felsefi sorgulamalarıyla okuyucuyu tehlikeli uçlara taşıdığı romanı, Tuhaf John!
Şunu gönül rahatlığıyla diyebiliriz ki, bilimkurgu hiçbir zaman basit bir macera edebiyatı alttürü olmamıştır. Felsefenin derin sularında yüzen Olaf Stapledon, kendinden sonraki bilimkurguculara örnek olacak bir duruşla, daima zor ve sorulması gereken soruları romanlarında işlemiştir. Tuhaf John ise, ünlü filozof Nietzsche’nin “üstinsan” (übermensch) tezinin hayata geçirilmiş halidir. Hayali bir yaşamöyküsü şeklinde ilerleyen bu kitapta, zeka açısından toplumdan kopacak denli üstün bir kişinin hayatı tüm sert sonuçlarıyla birlikte işlenir.
Önemli bir konu da kitabın çıkış yılıdır: 1935 yılı, nazizmin gücünü tüm dünyaya göstermeye başladığı ve ırk tabanında tehlikeli sularda yüzmeye başladığı bir dönemdir. Bildiğimiz gibi soyut “üstinsan” fikri, Nazilerin elinde somut bir radikal ırkçılık kampanyasına dönüşmüştür.
Stapledon, doğrudan bu gündemin etkisinde kalmış mıdır bilinmez, ama bilimsel ve felsefi yükü ağır bilimkurgu metinleri hayata geçirmekten kaçınmayan biri için, gelecekteki aşırı eşitsizliklerin sonucunun ne olacağını sormadan geçmek imkânsızdı. Ki bu noktadaki eşitsizlik, biyolojik tabanda bir eşitsizliktir, unutmamalı. Diğer yandan, aşırı baskıcı bir eşitlik telaşı ile davranan toplumun totaliter tavrı ise diğer önemli husustur.
Dolayısıyla Fihrist olarak, her zaman olduğu gibi derin zamansız, ya da zaman-üstü bir klasik metin ile siz “gerçek” bilimkurgu okuyucularımızın karşısındayız.
Sağ Kalan
Yazar: Olaf Stapledon
Çevirmen: Füsun Rama
Yayınevi: Fihrist
Sayfa Sayısı: 128
Minimal bir post-apokaliptik dünya içinde yalnız ve bir başına insanın kendini bulması…
Covid-19 sürecinden hemen önce yayımlanan bu öngörüsü yüksek “içe kapanış” hikayesi, 2020 yılı başlarındaki zorunlu ve bir o kadar derin açılımlara neden olan yoksunluk dolu hâllerimizi yansıtması dolayısıyla, İsviçreli ve Fransız okuyucuların ilgisini üzerine çekmişti…
Dünyanın sonu teması aklımıza büyük yıkımları, geniş betimlemeli toplumsal çöküşleri getirir daima. Çöküş, büyük ve görkemli olmalıdır hep! Fakat, bu “aşırı iletişen” modern dünyanın içinde asıl sonun, bireyin içine dönmek zorunda kalması ve yalınlaşan hayat içerisinde hapsolması şeklinde gerçekleşmesi daha olasıdır. Artık bizim için asıl son, iletişememektir… İnsanların birbirini katletmesi değil, insanların birbirine dokunamamasıdır. İşte Covid-19 kapanmaları, bu yüzden bizde derin izler bıraktı belki de…
Julie Guinand, bu yalıtılmışlığın yıkıcılığını yalın bir dille okuyucusuna aktarırken, en içe dönük yazma biçimi olan günlüğü tercih ediyor ve kendiyle başbaşalığın sadeliğiyle okuyucuyu etkisi altına alıyor.
Fihrist Kitap olarak bu çözülme ve dağınıklık içerisinde düzeni sağlamaya çalışırken trajik bir yas anlatısına dönüşen güncel ve bir o kadar zamanüstü hikayeyi okuyucularımıza sunmaktan dolayı mutluyuz.
İyi okumalar dileriz.
John Carter 4: Thuvia, Mars Kızı
Yazar: Edgar Rice Burroughs
Çevirmen: Elisa Kaya
Yayınevi: Fihrist
Sayfa Sayısı: 174
John Carter, Barsoom Dizisi 4. kitabı “Thuvia” ile maceraya kaldığı yerden devam ediyor!
20. yüzyılın ilk “çok ama çok satan” bilimkurgu klasiği; sonraki kuşak tüm bilimkurgu yazarlarının anılarında büyük yeri olan, etkisi Star Wars dünyasından Avatar filmine kadar her bilimkurgu yapıtında hissedilen, eşsiz bir gezegenler arası macera dizisi…
Mars’ın meşhur kahramanı John Carter ve Barsoom dizisi, dördüncü kitabıyla karşınızda: Thuvia, Mars Kızı!
Bu kitap ile birlikte ana karakter olarak John Carter’ın oğlu Carthoris’in, Thuvia ile olan tutkulu aşkına şahit oluyoruz. Bu aşk, elbet birçok bilinmezi ve macerayı, Mars üzerindeki çokça siyasi gerilimi de yansıtıyor. Barsoom dünyasının detaylarına girdiğimiz bu kitap ile birlikte büyük kurgu ustası Edgar Rice Burroughs’un ince işçiliğine şahit oluyoruz. Oldukça keyifle akan cümlelerin arasında bir devasa yapı şekilleniyor ve hikayede yıllar geçtikçe yeni karakterler yeni merak unsurlarını beraberinde getiriyor.
Ötekinin Keşfi
Yazar: Edgar Rice Burroughs
Çevirmen: Melis Yılmaz
Yayınevi: Fihrist
Sayfa Sayısı: 150
Dünya’dan Thursia’ya, Ötekinin Keşfi için çıkılan heyecan dolu bir yolculuk… Feminist Ütopyalar, olası başka dünyaların gözüyle Dünya’mızı eleştiriyor ve 19. yy sonu itibarıyla toplumsal cinsiyet sorgulamalarında bulunuyor.
Ötekinin Keşfi, kendilerini adlandırdıkları isimle “Batı’nın iki kadını” tarafından kaleme alındı. Dönem, politik talepleri ve öngörüleri ütopyalar üzerinden dile getirme dönemiydi ve Ötekinin Keşfi (Unveiling a Parallel) en önemli feminist ütopyalarından birisi olarak ilgiyi üzerine çekiyordu. Alice Ilgenfritz Jones (1846–1905) ve Ella Robinson Merchant (1857-1916), on dokuzuncu yüzyıl Amerika’sında kadınların daha fazla haklara sahip olması için çabalayan iki yazardır. Ekip çalışmasının ürünü olan bu kitap, konunun ruhu gereği aktivist bir damarı barındırır.
Politik talep içinde olan ve toplumsal cinsiyet konusunda farklı bakışları öne süren bir kitap olarak, Ötekinin Keşfi, edebi yetkinliğiyle de diğer politik önceliği olan metinlerden ayrılıyor ve okuyucuyu kendine bağlıyor.
Olayların geliştiği Mars ve Dünya’dan gelen isimsiz kahramanımız, kadınların Dünya’daki geçmiş ve mevcut durumlarını bir nevi tarihsel olarak gözler önüne seriyor. Ötekinin Keşfi, diğer feminist ütopyalarda olduğu gibi, Mars’ta kadınların sahip olduğu hakların aşırılığı üzerinden bir zıtlığı vurgulayarak, kurgu zeminini inşa ediyor.
19. yüzyılın sonunda ortaya çıkan ilk dalga feminizm eserlerini bir arada sunduğumuz bu dizi ile feminist yazınını genişletmek ve yeni bir soluk kazandırmak istiyorduk. Bu amaçla ortaya çıkan beşinci kitabımız ile sizleri tanıştırmaktan mutluluk duyuyoruz.
Amerika’dan Mars’a kadın ve erkek haklarını anlamak üzere çıkılan bu ütopik serüven, “Ötekinin Keşfi” Türkçede ilk kez sizlerle…
Armageddon M. S. 2419
Yazar: Edgar Rice Burroughs
Çevirmen: Sena Hafize Erkan
Yayınevi: Fihrist
Sayfa Sayısı: 202
Bir zamanlar bilimkurgu demek Buck Rogers demekti…
Geçtiğimiz yüz yılın en önemli kurgu karakterlerinden biri olan Buck Rogers, önce tefrika ve ardından kitap olarak yayımlandığı 1928 yılı sonrasında radyo programlarından TV dizilerine, oyunlara ve sinemaya, tekrar tekrar farklı adlarla uyarlandı ve bilimkurguyu görünür kılan en önemli isim oldu.
Kitapların isminin önüne geçecek kadar önemli bir figürden bahsediyoruz. Buck Rogers ismi, belki de “Armageddon M.S. 2419” ve “Gökyüzünün Efendisi Hanlar” isimli iki kitabın önüne geçmişti ve herkes tarafından biliniyordu. Böyle uzun soluklu ünü John Carter, Skywalker, James T. Kirk gibi kült isimlerle kıyaslayabiliriz. Aksiyon dolu bu öykünün yoğun savaş sahneleri barındıran sinematik bir doğasının olması, okuyucuyu (ve farklı platformlarda izleyiciyi) içine alıyordu. Dolayısıyla yüz yıl boyunca devamlı olarak, uzayın kahramanı Buck Rogers’a bir dönüş oldu, hep ona referans verildi.
Bu kitap, Buck Rogers efsanesinin temel metnidir. 1960’lardan sonra genellikle iki kitabın tek bir ciltte okuyucuya sunulması esas olmuştur. Dolayısıyla, “Armageddon M.S. 2419” ve “Gökyüzünün Efendisi Hanlar” metinlerini, yani hikâyenin tamamını bu kitapta bulacaksınız.
Bilimkurgu Kulübü’nün Genel Yayın Yönetmeni İsmail Yamanol’un, bir asırlık süreçte Buck Rogers ve Armageddon’un farklı platformlarda geçirdiği serüveni anlatan önsözü de kitabın başında okuyucuyu ağırlıyor olacak.
Bilimkurgu okuyucularının “kaynak metni” olan Armageddon M.S. 2419, iki kitaplık tam haliyle ve özverili bir çeviriyle ilk defa Türkçede, sizlerle…
John Carter 5: Mars Satrancı
Yazar: Edgar Rice Burroughs
Çevirmen: Elisa Kaya
Yayınevi: Fihrist
Sayfa Sayısı: 262
Yaratıcılıkta sınır tanımayan edgar rice burroughs, bilimkurgu dünyasını baştan sona etkileyen “john carter” barsoom dizisiyle karşınızda!
5. kitap “mars satrancı” ile merakla beklenen hikâye devam ediyor!
20. yüzyılın ilk “çok ama çok satan” bilimkurgu klasiği; sonraki kuşak tüm bilimkurgu yazarlarının anılarında büyük yeri olan, etkisi Star Wars dünyasından Avatar filmine kadar her bilimkurgu yapıtında hissedilen, eşsiz bir gezegenlerarası macera dizisi…
Bu kitapta John Carter ve Dejah Thoris’in kızı Tara’nın eşliğinde, Gahan’ın tutkulu öyküsüne tanık olacağız. Bir Mars satrancı olan Jetan’ı bu öyküde derinlemesine keşfederken, ölümcül bir türevini oynamaya maruz bırakılan kahramanlarımızı da daimi bir merak içerisinde takipte kalacağız.
Edgar Rice Burroughs’un yaratıcı dünyasının sınırlarının olmadığını içten içe bir kez daha vurgularken, yine bir solukta biten bu romanın ardından, bir sonraki kitabı talep edeceğiz!
Evet…
5 Saniyede Venüs’e
Yazar: Edgar Rice Burroughs
Çevirmen: Fatih Nazmi Tüysüz
Yayınevi: Fihrist
Sayfa Sayısı: 104
…ve 19. yüzyıl biterken, bilimkurgunun içinden elden ele dolaşan, keyifli ve hiciv dolu bir öykü çıkar…
5 Saniyede Venüs’e, 1896 yılında yazılmış ve döneminin ellerden düşmeyen en popüler kitaplarından biri haline gelmiştir. Eser, bir gençlik hikâyesi tadında, hızlı mı hızlı, zeki ve kıvrak esprilerle dolu ama bir o kadar hiciv içeren, dalgacı ruhlu bir dünyaya sahiptir. Aslında entelektüel bir yanı olmayan bu hikâye, bol eğlence içerirken döneminin popüler “bilimsel roman”larına atıflarda bulunur, onları zaman zaman dalgaya alır.
Bu kitap, Jules Verne, H. G. Wells gibi yazarların eserlerini arka planda düşünerek ve basmakalıp gezegenlerarası macera klişeleriyle yoğrulmuş metinleri akılda tutarak okunduğunda, mizahi yönü kuvvetli bir “pulp fiction – ucuz roman” ruhuna sahiptir. Kitabın tam başlığı şöyledir: “5 Saniyede Venüs’e: Hap İmalatçısı Thomas Plummer’ın Ortadan Kayboluşunun Bir İzahatı”. Jules Verne’in “Ay’a Seyahat: 97 Saat 20 Dakikalık Direkt Uçuş” kitabına bir dokundurmadır aslında bu başlık. Diğer ciddi bilimkurgulara karşı, Tüccar zihniyetli işe yaramaz bir adamın tıp okuyup “bilim-milim” yaparken kendini Venüs’te bulmasının hikâyesi…
Dönemin gençlerinin elinden düşürmediği, edebiyat dünyasını “dalgacılığıyla” kasıp kavurmuş ama aynı zamanda bilimkurguya olan merakı da beslemiş olan bir klasik metin ile karşınızdayız.
Bilimkurgu tarihinde önemli bir yer tutan bu klasiği Fihrist olarak sizlere sunmanın mutluluğu ile…
