Tüfek, Mikrop ve Çelik, insanlık tarihinin en can alıcı ve önemli sorularını soran ve bilimsel kanıtlarla yanıtlayan muhteşem bir eser.
Tüfek, Mikrop ve Çelik
Yazar: Jared Diamond
Çevirmen: Ülker İnce
Yayınevi: Pegasus
Sayfa Sayısı: 664
Dünya üzerinde yaşayan bütün insanların 13.000 yıllık tarihi…
İnsanlık tarihi, devletler, savaşlar, keşifler, icatlar ve yeniliklerle doludur. İmparatorluklar kurulup yıkılırken, tarihin seyrini değiştiren, kıtaların kaderlerini belirleyen olaylar yaşandı. Ancak insanlık tarihi nasıl başladı ve nasıl şekillendi? Anadolu ve Orta Doğu coğrafyası tarihin akışında neden bu kadar önemli? Neden Avrasya’da atlar evcilleştirilebilirken Afrika’da zebralar evcilleştirilemedi? Neden Amerika kıtasının yerlileri Avrupa’yı istila etmedi de tersi oldu? Neden bazı toplumlar zenginken diğerleri fakir kaldı?
Tüfek, Mikrop ve Çelik, insanlık tarihinin en can alıcı ve önemli sorularını soran ve bilimsel kanıtlarla yanıtlayan muhteşem bir eser. Biyoloji, coğrafya, dilbilim ve tarih gibi birçok alandan yararlanarak yazılmış, “Batılı” koşullandırmalardan arınmış, geleceği gösteren bir tarih kitabı.
Dinlerin nasıl doğduğu, devletlerin nasıl kurulduğu, mikropların ve onlara bağlı hastalıkların nasıl oluştuğu, tarım ve hayvancılığın hayatımızdaki önemi, yazının neden icat edildiği, insanoğlunun teknolojiyi nasıl ve neden geliştirdiği, insanlık tarihinin temellerinin neler olduğu ayrıntılarıyla bu kitapta inceleniyor.
Ve tüm hikâye bundan 13.000 yıl önce Orta Doğu’da yaşayan bir insanın bir buğday tanesini toprağa ekmesiyle başlıyor.
“Bu kitap tüm kıtalardaki insanların on üç bin yıllık kısa tarihi. Herkes ve her şey anlatılıyor. Farklı kıtalardaki farklı toplumların farklı gelişmelerini ikna edici ve bilimsel bir şekilde açıklayarak ırkçı yaklaşımları yerle bir ediyor… İlk iki sayfayı okuduktan sonra elinizden bırakamayacaksınız.”
Paul R. Ehrlich, Stanford Üniversitesi
“Büyüleyici… İnsanlık tarihini anlamak için bir temel oluşturuyor.”
Bill Gates
“Büyük soruların ve büyük cevapların kitabı.”
Yuval Noah Harari
Fikirler Tarihi
Yazar: Peter Watson
Çevirmen: Kemal Atakay , Nurettin Elhüseyni , Barış Pala , Bahar Tırnakçı , Kaya Genç
Yayınevi: Yapı Kredi Yayınları
Sayfa Sayısı: 1088
Peter Watson’ın muazzam araştırmasının ürünü olan Fikirler Tarihi insanlık tarihinin, insanın yaratıcılığının kapsamlı bir dökümü.
İki milyon yıl önce çakmaktaşı baltanın icadıyla başlayan bu tarihte, imparatorların ve kralların, bakanların ve generallerin değil, insanlığın uzun koşusunun mihenk taşları olan fikirlerin hikayeleri anlatılıyor. İlk diller, ilk sözcükler, tanrılar, kurbanlar, takvim, zaman, sanat, para, yazı ve ekonomi, mucitler, filozoflar, müzisyenler, dini liderler, şairler, yazarların hayat hikayelerinden damıtılarak okura sunuluyor.
Geleneksel tarihe bir alternatif olarak yazılan bu kitap, kralların, savaşların, fetihlerin ve antlaşmaların tarihini değil, tarihe kaydedilmiş bütün büyük olayların arkasındaki düşünce süreçlerini, bu süreçlerin ürünleri olan fikirlerin ve buluşların tarihini sunan bir başucu kaynağı. Beş ana başlık altında sunulan kitabın amacı, yazarının ifadesiyle “geçmişte ya da halen yaşayıp düşündüklerimiz üzerinde uzun vadeli bir etkisi olan fikirleri ve buluşları belirleyip irdelemek.”
Kendimizi ve içinde yaşadığımız dünyayı anlamak yolunda bir ilk adım olan Fikirler Tarihi, yola devam etmek isteyenlere zengin kaynakçasıyla da yardımcı oluyor.
İnsanın Yolculuğu
Yazar: Spencer Wells
Çevirmen: Umut Yener Kara
Yayınevi: Yurt Kitap Yayın
Sayfa Sayısı: 264
Afrika’daki doğum yerimizden dünyanın uzak köşelerine doğru yaptığımız yolculuğun hikâyesi.
Herkes büyükbabasını tanırken, çoğumuz büyük-büyükbabasını, pek azımız ise büyük-büyük-büyükbabasını tanır. Ama bunun ötesine gittiğimizde, tarih diye bilinen karanlık ve gizemli bir diyara adım atmış oluruz..
Bizden önce yaşayan insanlar kimdi? Nerede yaşamışlardı? Yaşamları nasıldı?
Bu kitapta, bu soruların cevaplarının genetik kodumuzda bulunabileceğini iddia ediyorum. Bu kod aynı zamanda bizi hem insan yapar hem de benzersiz bireyler olmamızı sağlar. DNA zincirimizde yaşamın kökenine, kendilerini kopyalayan ilk moleküllere ve amip atalarımıza kadar geriye gidip günümüze kadar gelen tarihsel bir belge saklıdır. Milyarlarca yıl süren evrimsel bir sürecin ürünleriyiz, genlerimizdeki dikişler ve kaynaklar da bize bu hikâyeyi anlatır. Genlerin tarihsel dili bu farklarda yatar. Nasıl “suda yaşamak” balıkların sınıflandırılmasında kullanılmazsa aynı şekilde genetik kodumuzun aynı olan kısımları geçmişimiz hakkında hiçbir şey söyleyemez.
Hikâye farklarda yatar ki bizim incelediğimiz de bu farklardır.
Düşüncenin Maddesi
Yazar: Steven Pinker
Çevirmen: Mehmet Doğan
Yayınevi: Alfa Yayıncılık
Sayfa Sayısı: 576
Düşüncenin Maddesi’nde Pinker önceki kitaplarında işlediği iki konuyu ayrıntılarıyla irdeliyor: dil ve insan doğası. Zihnin nasıl işlediğini kullandığımız dille açıklayarak, günlük hayattaki sözcüklerin insan duygularıyla ilgili gerçekleri betimlediğini gösteren Pinker, insan ilişkilerindeki karmaşıklığı açıklamanın yolunun dil olduğunu savunmakta. Pinker’e göre politik fikirlerden dini inançlara kadar tüm düşüncelerimiz, uzam, güç, iktidar, fedakârlık gibi temel fikirler etrafında şekillenir. Dilin insan düşüncesini nasıl şekillendirdiğini bilimsel gözle değerlendiren bu kitap Pinker’ın en son çalışmalarının bir özetini oluşturuyor.
“Pinker bir yıldız ve dünya ona sahip olduğu için çok şanslı.”
Richard Dawkins
“Sürükleyici ve kışkırtıcı … bol mizah yüklü harika bir kitap.”
Douglas Hofstadter
“Önemli ve davetkâr bir çalışma.”
Science
Doğamızın İyilik Melekleri
Yazar: Steven Pinker
Çevirmen: ilkay Alptekin Demir
Yayınevi: Alfa Yayıncılık
Sayfa Sayısı: 822
Yirminci yüzyıl tarihin en kanlı dönemiydi iddiası, ateizm, Darwin, devlet yönetimi, bilim, kapitalizm, komünizm, ilerleme ideali ve erkek cinsiyetin de aralarında bulunduğu pek çok şeytan itham edilirken başvurulan klişelerden biri. Peki ama bu doğru mu? Pinker tam tersini savunuyor. Avcı-toplayıcı toplumların, ilkel kabilelerin ya da devletsiz toplulukların insan öldürmeye daha az eğilimli oldukları şeklindeki klişe, pek çok istatistiksel veriyle çürütülüyor.
Peki insanın doğası iyi mi kötü mü?
Şiddetin kaynağı ekonomik eşitsizlik mi?
Yoksulluk arttıkça insanlar şiddete daha mı eğilimli oluyorlar?
Oysa 1960’larda şiddetin zirve yaptığı dönemde Batı toplumlarında eşitsizlik katsayısı hiç olmadığı kadar minimumdaydı. İçimizdeki kötülüğü açığa çıkaran eşitsiz toplum mu yoksa doğuştan mı kötüyüz? Hobbes ile Rousseau arasındaki yüzyıllardır süren bu tartışmayı Pinker bir üst boyuta taşıyarak, modern analizlerle aydınlatıyor. Hümanist devrimin insanı ehlileştirdiğini savunan Pinker, Aydınlanmanın insanın doğasının iyi tarafını nasıl ortaya çıkardığını göstererek, kimi Aydınlanma düşmanlarının saldırılarının geçersizliğini ispatlıyor.
“Olağanüstü önemli bir kitap.”
The New York Times Book Review
Derin Basitlik
Yazar: John Gribbin
Çevirmen: Alkım Kızıltuğ, Arda Barişta
Yayınevi: Alfa Yayıncılık
Sayfa Sayısı: 315
Etrafımızdaki dünya bize oldukça karmaşık ve sürprizlerle dolu görünür; depremler olur, borsada inişler çıkışlar yaşanır, hava durumu çoğu zaman doğru çıkmaz. Bütün bunların bir kuralı var mıdır? Aslında Gribbin bize rastgele gözüken evrenin basit bir neden-sonuç ilişkisinden oluştuğunu açıklamakta. Örneğin neden fren yapan bir sürücü bütün trafiği kitler, neden atmosferdeki çok küçük bir değişimden büyük fırtınalar çıkar ve hatta nasıl olur da bizler cansız maddeden ortaya çıkıp evrimleştik. İşte bütün bu soruların cevabını Derin Basitlik’te bulabilirsiniz. Gribbin, kaos ve karmaşıklık kuramlarını sentezleyerek var oluşumuzun gizemlerini açıklamakla kalmıyor, dünya dışı yaşamın izlerini de sürüyor.
“Derin Basitlik’teki en büyük süpriz, kaosun karmaşıklığa, karmaşıklığınsa yaşama yol açtığını ortaya koyması.”
Scientific American
“Gribbin karmaşıklık biliminin merkezine hayat götürüyor.”
Nature
“Derin Basitlik’i karmaşıklık üzerine yazılmış diğer kitaplardan ayıran şey, Gribbin’in temel kavramları ele alış biçimi…”
Daily Telegraph
Bilinenden Kurtulmak
Yazar: Krisnamurti
Çevirmen: Ayşegül Korkmaz
Yayınevi: Omega
Sayfa Sayısı: 160
13 yaşındayken “dünya öğretmeni” seçilen Krishnamurti, hayatını dünyayı dolaşarak, insanlarla, yaşama ve dünyaya dair konuşarak geçirdi. Kendisine mesihlik yakıştırılmış olmasına rağmen bunu hiçbir zaman kabul etmedi. Onun için, karşılaştığı herkes başlı başına bir “birey”di. Bu nedenle öğretmekten çok paylaşmayı ilke edindi. Yine de dünya üzerindeki milyonlarca kişi ondan çok şey öğrendi. Otoriteyi reddedebiliyor musunuz? Reddedebiliyorsanız, nesillerdir içinizde taşıdığınız yanlış bir şeyden kurtulmuşsunuz demektir. O zaman ne olur? Daha çok enerjiniz, daha çok kapasiteniz, daha çok gayretiniz olur, kuvvetiniz ve canlılığınız artar.
Kendimizi anlamak, hiçbir otorite gerektirmez. Kendimizi anlamak için ne dünün otoritesi gerekir ne de bin yılın. Çünkü biz canlı varlıklarız, devamlı hareket eden, akan, hiç durmayan. Kendimize dünün ölü otoritesiyle baktığımızda yaşam denen hareketi, o hareketin güzelliğini ve niteliğini anlayamayız. İster kendinizin ister başkasının olsun, her tür otoriteden kurtulmak, düne ait her şey karşısında bir ölü gibi tepkisiz olmaktır; böylece zihniniz daima taze, daima genç, daima masum, hayat ve tutku dolu kalır.
Dil İçgüdüsü
Yazar: Steven Pinker
Çevirmen: Feray İlgün
Yayınevi: Bilge Kültür Sanat
Sayfa Sayısı: 544
Bu klasikte, dünyanın dil ve zihin uzmanı Steven Pinker, dil hakkında daima merak ettiğiniz her şeyi berrak bir şekilde açıklıyor: dil nasıl işler, çocuklar dili nasıl öğrenir, dil nasıl değişir, beyin dili nasıl hesap eder ve dil nasıl gelişmiştir? Steven Pinker mizah ve kelime oyunu örneklerini kullanarak dil içgüdüsünün insanın genlerinde kodlanmış olduğunu açıklarken, insanlığın engin dil birikimini ilgi uyandıran bir hikâyeye dönüştürüyor: beynimizde evrimsel süreçle donanan dil, insani bir içgüdüdür. Dil İçgüdüsü, American Psychological Association’dan William James Book Prize ödülü ile Linguistics Society of America’dan Public Interest Award ödülünü almıştır. Bu basım, Dil İçgüdüsü’nün ilk basımından bu yana, dilbiliminde meydana gelmiş güncellemeler ile Pinker’ın kendi analizleri kadar, Chomsky’nin ve diğer dilbilimcilerin analizlerini de içermektedir.
Harvard Üniversitesi Johnstone Family Profesörü STEVEN PINKER, Time dergisi tarafından “Günümüzde Dünyanın En Önemli Yüz Kişisinden Biri” ilan edilmiştir. Hem Pulitzer Ödülü finalistlerindendir hem de William James Book Prize’ı kazananlar arasında bulunan Zihin Nasıl Çalışır / How the Mind Works ve Boş Sayfa / The Blank Slate adlı eserleri ile Words and Rules ve The Stuff of Thought dâhil altı kitabın yazarıdır. Time, The New Republic ve New York Times dergilerinde sık sık makaleleri yayınlanır.
“Onsuz bir hayatı hayal bile edemeyeceğimiz dil, âdeta insanlık tarihiyle birlikte dokunmuştur. Dünyada tesadüfen iki veya daha fazla kişiyi bir arada bulsanız, kısa süre sonra kelime alışverişine başlayacaklarını görürsünüz. Konuşacak hiç kimse olmasa bile insanlar kendi kendine, köpekleriyle veya çiçekleriyle konuşur.”
Steven Pinker
“Nükte, ilim ve sağlam muhakemeyle bezenmiş mükemmel bir kitap.”
Bostone Globe
“Pinker etkileyici bir enerjiyle yazmış.”
Atlantic Montly
Darwin’in Tehlikeli Fikri
Yazar: Daniel C. Dennett
Çevirmen: Aybey Eper , Bahar Kılıç
Yayınevi: Alfa Yayıncılık
Sayfa Sayısı: 690
Dennett’e göre Darwin’in “doğal seçilim”i akılsız, mekanik algoritmik işlem olarak tanımlaması, evrimin bütün meyvelerinin algoritmik bir süreç sonucu ortaya çıktıklarını vurgulaması bu düşüncesi, Darwin’in tehlikeli fikridir.
“Darwin’in doğal seçilime bağlı evrim kuramı beni her zaman çok heyecanlandırmıştı; ama seneler içinde onun büyük düşüncesinden duydukları rahatsızlığı gizleyemeyen, kusur arayıp işi azarlama boyutuna vardıran kuşkuculuktan tutun, açıkça düşmanlığını ilan edenlere kadar hayret uyandıran bir düşünür topluluğunu karşımda buldum. Bunlar yalnız sıradan insanlar ve dindar düşünürlerden ibaret olmayıp, Darwin’in yanılgı içinde olduğunu söylemeyi tercih eden laik filozofları, psikologları, fizikçileri ve hatta biyologları kapsıyordu. Bu kitap Darwin’in düşüncesinin neden bu kadar güçlü olduğu, yeni bir temel üzerinde ve sevgi dolu bir görünüş içinde şekillenen hayatın bize nasıl umut aşılayabileceği hakkındadır.”
Daniel C. Dennett
“Bir soluk taze hava.”
Carl Sagan
“Son derece pırıl pırıl bir kitap. Yaratıcı anlamda okuyucuyu yeni entelektüel yüksekliklere taşıyor. Eleştiri anlamında da tam manasıyla tahripkâr.”
Richard Dawkins, Gen Bencildir kitabının yazarı
Genişlemiş Fenotip
Yazar: Richard Dawkins
Çevirmen: Çağatay Tarhan
Yayınevi: Alfa Yayıncılık
Sayfa Sayısı: 444
Dawkins, çok satan kitabı Gen Bencildir’in devamı olarak altı yıl sonra yazdığı bu kitabında, evrim konusundaki görüşlerini netleştirmekte ve “Seçilim Birimi Olarak Gen” kavramını bilimsel argümanlarla desteklemekte. Kendi sözleriyle “Bu, ne bir ders kitabıdır ne de özel bir alana yönelik giriş mahiyetindeki bir kitaptır. Bu kitap, yaşamın evrimine, özellikle doğal seçilimin mantığına ve doğal seçilimin etkide bulunduğu yaşamın hiyerarşik düzenine ilişkin kişisel bir bakışı içermektedir.” Dawkins kitabın hedef kitlesini, tüm branşlardaki lisans ve yüksek lisans öğrencileri dahil olmak üzere, uzman zoologlar, evrimsel biyologlar, hayvan davranışçıları, sosyobiyologlar çevrebilimciler, felsefeciler ve evrenbilimiyle ilgilenen hümanistler olarak tanımlıyor.
Genişlemiş Fenotip dünyadaki canlı yaşamın kapsamlı bir materyalist tarihini sunuyor.
“Genişlemiş Fenotip o kadar açıkça yazılmış ki çaba gösterebilen herkes tarafından anlaşılabilir.”
John Maynard Smith, London Review of Books
“Son on ila yirmi yıldır evrimsel biyoloji konusunda yazılmış en önemli kitap olabilir.”
Profesör Antoni Hoffman
“Bu keyifli ve düşünmeyi kışkırtan kitap, evrim konusunda çalışmanın günümüzde neden bu kadar heyecan verici olduğunu mükemmel bir şekilde ortaya koyuyor.”
Science
Olasılıksızlık Dağına Tırmanmak
Yazar: Richard Dawkins
Çevirmen: Fahri Yılmaz
Yayınevi: Kuzey Yayınları
Sayfa Sayısı: 352
Oldukça karmaşık olan ve tamamıyla iş gören bir organ olan insan gözü gibi anlaşılması güç bir nesne nasıl tesadüf eseri ortaya çıkabilir? New York Times`ın “bir başyapıt” olarak nitelendirdiği bu eserde Richard Dawkins evrimsel adaptasyonu dünya üzerindeki yaşamın mekanizması olarak öne sürdüğü argümanını, sebeplerini dikkatlice belirterek ve muhteşem bir şekilde görselleştirerek açıklıyor.
“Olasılıksızlık Dağı” metaforu, canlıların “tasarımlanmış” gibi görünen karmaşıklığında bulduğumuz mükemmellik ve olasılıksızlık kaynaşmasını temsil ediyor. Dawkins, mükemmelliğe giden uzun ve olasılıksız yolda, dağın geçitleri boyunca zirvelerine çıkararak, okuyucuya nefes kesici bu yolculuk esnasında ustaca rehberlik ediyor. İncirlerin verimli popülâsyonları, örümceklerin ipeksi karmaşık dünyaları, uçamayan hayvanların vücutlarındaki kanatların evrimi gibi sıra dışı evrimsel adaptasyonların etkili bir şekilde gerçekleştirilen anlatımına akıl dolu görseller eşlik ediyor. Tüm bu yolculuk sürecinde, zaman çizgisi boyunca bitmeyen kutsal yolculuğunda kendi kaderinden sorumlu olan yaşam molekülü DNA bağı da yerini alıyor.
“Dawkins, bilimin popülerleşmesi konusunda bir dâhi. Eğer daha önce onun kitaplarından birini okumadıysanız, Olasılıksızlık Dağına Tırmanmak mükemmel bir başlangıç olacak: çünkü bu kitap duraksız bir zihinsel ve edebi haz içeriyor.”
Mark Ridley
Boş Sayfa – İnsan Doğasının Modern İnkarı
Yazar: Steven Pinker
Çevirmen: Mehmet Doğan
Yayınevi: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi
Sayfa Sayısı: 281
Dil ve zihin konusunda dünyanın önde gelen uzmanlarından biri olan Steven Pinker, Boş Sayfa’da insan doğası tartışmasını ve bunun ahlaki, duygusal, siyasal renklerini irdeliyor. Kendine özgü bir mizah duygusuyla ele aldığı konular hakkındaki düşüncelerini berrak bir şekilde ifade eden Pinker, geçen yüzyılda birçok aydının kabul ettiği ve zihnin doğuştan gelen özellikler barındırmadığını söyleyen “boş sayfa” öğretisinin, “insanlık” dediğimiz ortak değerlerimizi ve bireysel tercihlerimizi inkâr ettiğini öne sürüyor. Pinker ayrıca, “boş sayfacıların” toplumsal sorunları nesnel bir şekilde çözümlemek yerine avutucu sloganlarla yetindiklerini; siyaset, şiddet, çocuk yetiştirme ve sanat anlayışlarımızı çarpıttığını savunuyor. Tarafların karşılıklı olarak birbirlerini suçladıkları “insan doğası” tartışmalarına soğukkanlılık ve akılcılık şırınga eden Pinker, bilim ve sağduyuya dayalı bir insan doğası anlayışını dürüstçe kabul etmenin önemini vurguluyor.
