Yordam Kitap Marksist Klasikler Dizisi. Marksizm, özgün bir siyasal felsefe akımı, tarihin diyalektik materyalist bir yorumuna dayanan ekonomik ve toplumsal bir dünya görüşü ve Karl Marx’ın ve Friedrich Engels’in çalışmalarından çıkarılan ve nihayetinde insanın özgürleşmesiyle ilgili bir düşünce sistemidir.
İlginizi Çekebilir: Yordam Kitap Bir Solukta Klasikler Dizisi
Yordam Kitap Marksist Klasikler Dizisi
Devlet ve Devrim
Yazar: Vladimir İlyiç Lenin
Çevirmen: Celal Üster
Yayınevi: Yordam Kitap
Sayfa Sayısı: 160
Sınıf mücadelelerini önemsemek ve bu mücadeleleri temel almak, Marksist olmaya yeter mi? İşçi sınıfı, siyasal iktidarı ele geçirme hedefiyle yetinebilir mi? “Burjuva devlet mekanizmasının parçalanması” ne anlama gelir ve neden gereklidir? “Zora dayalı bir devrim” olmadan olmaz mı? Demokrasi, aşılamaz bir hedef midir? “Proletarya diktatörlüğü”, tam olarak nedir? Ve başka pek çok soru ve cevapları…
Lenin, Rusya’daki çarlık rejimine son veren 1917 Şubat Devrimi ile 1917 Ekim Devrimi arasındaki Ağustos-Eylül aylarında kaleme aldığı bu eserinde, Marx’ın ve Engels’in çalışmalarından hareketle, kapitalizm ile sınıfsız toplum (komünizmin üst evresi) arasındaki geçiş sürecini ve komünizmin “sosyalizm” diye anılan “alt evresi”nin ayırt edici özelliklerini ele alıyor. Marksizmin devlet ve devrim konularındaki temel tezlerini çarpıtma ve örtbas etme girişimlerini amansızca eleştirerek!
Halkın Devlet Yönetimine Katılımı Üzerine
Yazar: Vladimir İlyiç Lenin
Çevirmen: Metin Çulhaoğlu
Yayınevi: Yordam Kitap
Sayfa Sayısı: 320
Marx ile Engels, “işçi sınıfının kurtuluşu işçi sınıfının kendi eseri olmak zorundadır” diyordu. Peki ama nasıl? Bu derleme, Lenin’in, 1917 Ekim Devrimi’nden kısa bir süre önce ve devrimi izleyen yıllarda bu soruya verdiği cevapları bir araya getiriyor.
Sosyalizmin kuruluşu, “yukarıdan aşağıya” doğru mu, “aşağıdan yukarıya” doğru mu örgütlenmeli? Yoksa bu ikisini karşı karşıya getirmek yanlış mı? Özellikle de geri bir ülkede, işçi sınıfını ve emekçi kitleleri devlet yönetimine katmak, pratikte mümkün mü? Ekim Devrimi’ni izleyen ilk yıllarda ne ölçüde başarılabildi? Lenin, karşılaşılan tıkanıklıkların aşılması için ne tür somut öneriler getirmişti?
Proletarya diktatörlüğü, sosyalist demokrasi ve sosyalist kuruluş süreci hakkındaki tartışmalarda, belirli özel dönemlerin somut gereksinimleri doğrultusunda kaleme alınmış eserlerden yanlış ya da eksikli sonuçların çıkarılmasıyla sık karşılaşılır. Halkın Devlet Yönetimine Katılımı Üzerine, aynı konuların daha bütünlüklü bir şekilde ele alınmasını kolaylaştıran bir derleme.
Fransa’da İç Savaş
Yazar: Karl Marx
Çevirmen: Erkin Özalp
Yayınevi: Yordam Kitap
Sayfa Sayısı: 208
“Komün’ün gerçek sırrı şuydu: O, özünde, bir işçi sınıfı hükümeti, üretenlerin mülk edinen sınıfa karşı mücadelesinin sonucu, emeğin iktisadi kurtuluşunun gerçekleşmesini sağlayabilecek olan en sonunda keşfedilmiş siyasal biçimdi.”
Aralık 1852’de kendisini Fransa’nın imparatoru ilan eden Louis Bonaparte 1870 yılında Prusya’ya açtığı savaşta esir düşmüş, ülkede cumhuriyet ilan edilmiş, burjuva siyasetçileri tarafından bir “ulusal savunma” hükümeti kurulmuş ve Paris, Prusyalılar tarafından kuşatma altına alınmıştı. Hızla bir “ihanet” hükümetine dönüşen ve başkentin Prusya’ya teslim edilmesi için çaba harcayan iktidara direnen halk, 18 Mart 1871’de Paris’in yönetimini kendi eline aldı.
Karl Marx, Fransız Üçlemesi’ni oluşturan eserlerinden sonuncusu olan Fransa’da İç Savaş’ta, tarihteki ilk işçi sınıfı iktidarını, yani Paris Komünü’nü ortaya çıkaran koşulları, Komün’ün siyasal ve toplumsal önlemlerini ve yıkılmasının nedenlerini çözümlüyor.
Fransa’da İç Savaş’ın taslak metinlerinden seçme parçalar, Marx’ın nihai metinde özetleyerek aktardığı bazı sonuçlarla ilgili daha geniş kapsamlı değerlendirmelerini de içeriyor.
Fransa’da Sınıf Mücadeleleri 1848-1850
Yazar: Karl Marx
Çevirmen: Erkin Özalp
Yayınevi: Yordam Kitap
Sayfa Sayısı: 208
“Devrimci ilerleme, kendi yolunu, dolaysız trajikomik başarılarıyla değil, tam tersine birleşik, güçlü bir karşı-devrim yaratarak, bir düşman yaratarak açtı; yıkıcı parti, ancak bu düşmanla mücadele içinde olgunlaşarak gerçek bir devrimci partiye dönüşebildi.”
Fransa’daki 1848 Şubat Devriminde, işçi sınıfı, siyaset sahnesine ilk kez ayrı bir sınıf olarak çıkmış, cumhuriyetin ilan edilmesini sağlamış ve bu cumhuriyetin “sosyal” bir cumhuriyet olması için mücadele etmişti. Egemen sınıfların karşılığı, işçi sınıfını erken bir ayaklanmaya zorlayarak, aynı yılın Haziran ayında bir katliam gerçekleştirmek oldu. “Burjuva cumhuriyeti”nin gerçekte “burjuva diktatörlüğü”nden başka bir şey olamayacağı görüldü. Karl Marx, Fransız Üçlemesi’ni oluşturan eserlerinden ilki olan Fransa’da Sınıf Mücadeleleri’nde, işçi sınıfının kapitalist düzen ve onun siyasal kurumları hakkındaki yanılsamalarını çözümlerken, yenilgilerden çıkarılması gereken dersleri tarif ediyor.
Engels’in 1895 tarihli kapsamlı Giriş yazısı ise, Almanya’daki sosyal demokrat parti yöneticilerinin o dönemdeki dayatmaları nedeniyle istemeden çıkardığı pasajları da içeren eksiksiz hâliyle kitapta yer alıyor.
Louis Bonapart’in 18 Brumaire’i
Yazar: Karl Marx
Çevirmen: Erkin Özalp
Yayınevi: Yordam Kitap
Sayfa Sayısı: 190
“On dokuzuncu yüzyılın toplumsal devrimi, şiirini geçmişten değil, yalnızca gelecekten çıkarabilir. Geçmiş hakkındaki tüm boş inançlardan sıyrılmadan, kendisini başlatamaz.”
Fransa’daki 1848 Şubat Devriminin ardından işçi sınıfının mücadelesi sayesinde başlayan İkinci Cumhuriyet döneminde, önce işçi sınıfının, sonra da küçük burjuvazinin temsilcileri siyaset sahnesinin dışına atılmış ve burjuvazinin çıplak sınıf egemenliği kurulmuştu. 1848 yılının Aralık ayında halkın büyük çoğunluğunun oylarıyla cumhurbaşkanlığına seçilen Louis Bonaparte, Aralık 1851’de bir hükümet darbesi gerçekleştirerek İkinci Cumhuriyet dönemine son verdi.
Karl Marx, Fransız Üçlemesi’ni oluşturan eserlerinden ikincisi olan 18 Brumaire’de, sıradan ve gülünç bir maceracının kahraman rolünü oynamasını mümkün kılan koşulları çözümlerken, burjuva cumhuriyetçilerinin ve küçük burjuva cumhuriyetçilerinin politikalarının, Louis Bonaparte’ın Aralık 1852’de kendisini imparator ilan edebilmesine nasıl yol açtığını da ortaya koyuyor.
Kitap, 1871 Paris Komünü tarafından kesin olarak doğrulanacak olan bir öngörüyle son buluyor.
Gotha ve Erfurt Programları Üzerine
Yazar: Friedrich Engels, Karl Marx
Çevirmen: Erkin Özalp
Yayınevi: Yordam Kitap
Sayfa Sayısı: 160
“Kapitalist toplum ile komünist toplum arasında, birinin diğerine devrimci dönüşüm dönemi yer alır. Buna siyasal bir geçiş dönemi de karşılık gelir ve söz konusu geçiş döneminin devleti, proletaryanın devrimci diktatörlüğünden başka bir şey olamaz.”
Marx ile Engels’in Alman işçi sınıfı partisinin farklı program taslakları ve programları hakkındaki eleştirel değerlendirmelerinin yer aldığı yazı ve mektupları, program sorununa nasıl baktıklarını göstermenin yanı sıra, işçi sınıfının iktisadi kurtuluş mücadelesi ve bunun siyasal mücadeleyle ilişkisi, proletarya diktatörlüğü, kapitalist toplumdan komünist topluma geçiş süreci, işçi sınıfı enternasyonalizmi gibi pek çok başlıktaki yaklaşımlarına da açıklık kazandırıyor.
Gotha ve Erfurt Programları Üzerine, Marksizmin Almanya’daki gelişim tarihine de ışık tutan bir derleme. Alman işçi sınıfı partisinin yöneticileri, Marx ile Engels’in pek çok konudaki görüşlerini ancak uzun süren tartışmalar ve iç mücadeleler sonrasında benimsemişti.
Derlemede ayrıca, Marksizmin kurucularının eleştirilerine konu olan program taslaklarına, bu metinlerin son hâllerine ve tartışmalar sırasında anılan bazı önemli belgelere yer veriliyor.
Alman Köylü Savaşı
Yazar: Friedrich Engels
Çevirmen: Okay Gönensin
Yayınevi: Yordam Kitap
Sayfa Sayısı: 176
“On altıncı yüzyılın ‘din savaşları’nda da her şeyden önce çok somut maddi sınıf çıkarları söz konusuydu ve bu savaşlar, tıpkı daha sonra İngiltere’de ve Fransa’da ortaya çıkan iç çatışmalar gibi, sınıf mücadeleleriydi. Bu sınıf mücadelelerinin o dönemde dinsel işaretler taşıması, tek tek sınıfların çıkarlarının, ihtiyaçlarının ve taleplerinin dinsel bir örtünün altında gizlenmesi, işin özünü hiçbir şekilde değiştirmez ve dönemin koşullarıyla kolayca açıklanabilir.”
Friedrich Engels, “1525 Devrimi” diye de andığı Alman Köylü Savaşı’nı incelerken, Karl Marx’a ait olduğunu özellikle vurguladığı materyalist tarih anlayışına yaslanıyor. Dönemin siyasal ve dinsel teorilerinin birer neden değil, ulaşılmış iktisadi gelişim aşamasının sonuçları olduğunu göstermeye çalışıyor.
Protestanlığın kurucusu olan Martin Luther, başlangıçtaki radikal tezlerinden neden vazgeçmişti? Komünizmi sezmiş olan Thomas Münzer’in başarısızlığa uğraması neden kaçınılmazdı? Geniş bir coğrafyada ayaklanan köylüler, görece zayıf hasımları karşısında neden yenilgiye uğramıştı? Materyalist tarih anlayışı, bu tür soruların gerçek cevaplarının açığa çıkarılmasını sağlıyor.
Engels, ilk olarak 1850 yılında yayımlanan eserinin 1870 tarihli ikinci baskısı için yazdığı ve 1875 tarihli üçüncü baskıda genişlettiği önsözde, Almanya’daki 1525 Devrimi ile 1848-49 Devrimi arasındaki benzerlikleri ve farklılıkları ele almanın ötesinde, işçi sınıfının ve önderlerinin o dönemdeki güncel görevlerine de ışık tutuyor.
Ütopyadan Bilime Sosyalizmin Gelişimi
Yazar: Friedrich Engels
Çevirmen: Erkin Özalp
Yayınevi: Yordam Kitap
Sayfa Sayısı: 112
“Modern sosyalizm, içeriği bakımından, her şeyden önce, bir yandan mülk sahipleri ile mülksüzler, kapitalistler ile ücretli emekçiler arasındaki günümüz toplumunda hüküm süren sınıf karşıtlıklarının, diğer yandan da üretimde hüküm süren anarşinin kavranmasının ürünüdür.”
Engels’in bu cümleyle başlayan eseri, Karl Marx’ın sözleriyle, “bir bilimsel sosyalizme giriş metni oluşturdukları söylenebilecek olan” pasajlardan oluşuyor.
Marksizm, Fransız aydınlanmacılığının bir devamı mıdır? Ütopyacı sosyalizm anlayışlarından nerelerde ayrılır, bunların hangi özelliklerini sahiplenir? Felsefeye ve doğa bilimlerine nasıl yaklaşır? Materyalist tarih anlayışının ayırt edici özellikleri nelerdir? İnsanlığın zorunluluk dünyasından özgürlük dünyasına sıçrayışı nasıl gerçekleşecek? Proletarya hareketinin teorik ifadesi olan bilimsel sosyalizmin bu konudaki görevi nedir?
Ütopyadan Bilime Sosyalizmin Gelişimi, Marksizmle ilgili temel soruların pek çoğunu yanıtladığından, farklı dillere en çabuk çevrilen Marksist klasiklerden biri olmuştu.
Ailenin, Özel Mülkiyetin ve Devletin Kökeni
Yazar: Friedrich Engels
Çevirmen: Erkin Özalp
Yayınevi: Yordam Kitap
Sayfa Sayısı: 240
İnsanlık, uygarlık öncesi dönemlerde ne tür kazanımlar elde etmişti? Kadın cinsinin tarihsel yenilgisi nasıl gerçekleşti ve kadının kurtuluşu nasıl sağlanabilir? Geleceğin ailesi ve kadın-erkek ilişkileri hakkında bugünden söylenebilecek olanlar neler? Özel toprak mülkiyeti, üreticileri neden mülksüz bıraktı? Bugün bildiğimiz biçimiyle devlet hangi tarihsel aşamada ve hangi nedenlerle ortaya çıktı? İnsanlığın geleceğinde devletin yeri ne olacak?
Friedrich Engels, Amerikalı antropolog Lewis H. Morgan’ın araştırmalarından hareketle kaleme aldığını özel olarak vurguladığı bu kitabında, Karl Marx’ın aynı araştırmalar hakkındaki kapsamlı notlarından ve Kapital adlı eserinden de yararlanarak, insanlığın tarihsel gelişimiyle ilgili özgün sonuçlara ulaşıyor. Kendi araştırmalarına yaslanarak tartışmaların kapsamını genişleten Engels, ele alınan tarihsel süreçlerin iktisadi temellerine açıklık kazandırıyor.
İlk baskısı 1884 yılında yayımlanan kitabın 1891 tarihli gözden geçirilmiş ve genişletilmiş dördüncü baskısı, arada geçen sürede yapılan bazı bilimsel çalışmaların sonuçlarını içerirken, Engels’in bilimsel gelişmelere nasıl yaklaştığına da ışık tutuyor.
Ücret, Fiyat ve Kar
Yazar: Karl Marx
Çevirmen: Erkin Özalp
Yayınevi: Yordam Kitap
Sayfa Sayısı: 96
Ücretler ve fiyatlar nasıl belirlenir? Emek ile emek gücü arasındaki fark nedir? Kapitalistler nasıl kâr eder? İşçilerin ücretleri yükseltmek ve çalışma sürelerini kısaltmak için yürüttüğü mücadeleler boşuna mıdır? “Adil ücret” talebi anlamlı mıdır? İşçiler, ücret mücadelesiyle yetinebilir mi?
Kapital’in hazırlık çalışmalarını 1850’li ve 60’lı yıllarda yürüten Karl Marx, bu eserin birinci cildinin yayımlanmasından iki yıl önce, yani 1865 yılında, Birinci Enternasyonal’in yöneticilerine, işçi sınıfının iktisadi mücadeleleri hakkında bir sunum yapmıştı. Kapital’de derinlikli olarak incelenen pek çok konu ve kavram, bu sunumda, iktisat alanında birikimli olmayanların da anlayabileceği bir şekilde ele alınmıştı. Bir başka deyişle, Ücret, Fiyat ve Kâr, bir “Kapital’e giriş” çalışması olarak da okunabilir.
İlk baskısı Marksizmin kurucularının ölümlerinden sonra yayımlanan bu çalışma İngilizce olarak kaleme alınmıştı.
Konut Sorunu
Yazar: Friedrich Engels
Çevirmen: Erkin Özalp
Yayınevi: Yordam Kitap
Sayfa Sayısı: 144
İşçilerin oturduğu evler neden en küçük sarsıntıda çökebiliyor? Yoksulların sağlıksız koşullarda barınmasının yol açtığı salgın hastalıkların sermaye sahiplerini de etkilemesine rağmen, bu koşullar neden düzeltilemiyor? Büyük kentlerdeki sel felaketleri neden önlenemiyor? Herkesin oturduğu evin sahibi olması devrimci bir talep midir?
Friedrich Engels, Proudhon’un temsil ettiği küçük burjuva sosyalizminin ve hayırsever burjuvaların işçileri ilgilendiren konut sorununu çözmeye yönelik girişimlerinin başarısızlığa mahkûm olma nedenlerini ele aldığı bu eserinde, kapitalist üretim tarzından kaynaklanan toplumsal sorunlara nasıl yaklaşılması gerektiğini tartışıyor.
Eserin yazıldığı dönemde Proudhon’un Avrupa işçi hareketi üzerindeki etkisinin hayli azalmış olmasına karşın, toplumsal sorunlara düzen içi çözümler arama yaklaşımının yeniden güç kazanacağını öngören Engels, Karl Marx’ın Felsefenin Sefaleti adlı kitabındaki Proudhon eleştirisini Konut Sorunu’yla tamamlıyor.
“Modern toplumumuzun üretiminin, toplumun tüm üyelerine yeterli miktarda yiyecek sağlayabilecek durumda olduğunu ve çalışan kitlelere geçici olarak ferah ve sağlıklı barınma yerleri sağlamaya yetecek kadar evin bulunduğunu kanıtlayabilmem benim için yeterli. Gelecekteki bir toplumun yiyeceklerin ve konutların bölüşümünü nasıl düzenleyeceği hakkında spekülasyon yapmak doğrudan doğruya ütopyaya götürür.”
Tarihte Zorun Rolü
Yazar: Friedrich Engels
Çevirmen: Erkin Özalp
Yayınevi: Yordam Kitap
Sayfa Sayısı: 160
Almanya’nın birliği, Prusya’nın hegemonyası altında gerçekleştirilen “yukarıdan” dönüşümlerle sağlanmıştı. Bu süreç, 1862 yılında Prusya’nın başbakanı, 1871 yılında da yeni kurulan Alman İmparatorluğu’nun şansölyesi olan Otto von Bismarck’ın adıyla anılır. Bismarck’ın “kan ve demir siyaseti” neden bir süreliğine zorunlu olarak başarı getirmişti ve neden sonunda çökmek zorundaydı?
Friedrich Engels, Tarihte Zorun Rolü’nde, daha önce geliştirmiş olduğu “zor teorisi”ni, 1848-1888 döneminin Almanya tarihine uygulama girişiminde bulunmuştu. Yayımlamayı planladığı broşür, Anti-Dühring’in konuyla ilgili üç bölümünü ve dördüncü bölüm olarak Tarihte Zorun Rolü’nü içerecekti. Engels bu son bölüm üzerindeki çalışmasını bitiremedi ve tamamlanmamış metin ölümünden sonra yayımlandı.
Tarihte Zorun Rolü, yalnızca Almanya tarihine değil, genel olarak Avrupa’daki uluslaşma süreçlerine ve sınıf mücadelelerinin bu süreçlerdeki rolüne ışık tutan bir çalışma. Kırım Savaşı dâhil olmak üzere 1848 sonrasının pek çok savaşı üzerinde duran Engels, ilhak politikalarının eleştirel değerlendirmesini de yapıyor.
Anti-Dühring’in “zor teorisi” hakkındaki bölümlerinde ise, tarihin zor kullanımıyla açıklanamayacağı gösterilir ve zorun kendisinin ne tür tarihsel süreçlerin ürünü olduğu ortaya koyulurken, zorun tarihte farklı bir rol oynamasının mümkün olup olmadığı üzerinde duruluyor.
Bu kitapta, ilgili dört bölümün yanı sıra, broşür için yazılmış önsöz taslağı, dördüncü bölümün planı, bu bölümün son kısmının planı ve Engels’in “Otorite Üzerine” başlıklı makalesi de yer alıyor.
